Yabancıların Sınır Dışı Edilmesi Prosedür – 25.4.2020

Anasayfa » Yabancıların Sınır Dışı Edilmesi Prosedür – 25.4.2020

YABANCILARIN SINIRDIŞI EDİLMESİ ( DEPORT ), TAHDİT KODLARI ve YARGILAMA USÜLU

Bu çalışmamızda yabancılar hakkında İçişleri Bakanlığı, Göç İdaresi ve Valiliklerce tesis edilen idari işlemlerden tahdit kodları, sınır dışı etme, Türkiye’yi terke davet prosedürlerinin iptalini isteme ve bu durumlarda idareye yapılması gereken başvuruları inceledik.

Tahdit Kodları

Türkiye Cumhuriyeti ya da yabancı uyruklu ülke vatandaşlarının Türkiye’ye havalimanı veya hudut sınır kapılarından giriş-çıkış yasaklarına dair A, G, N, Ç, V, H, M, O, Y gibi harf ve 1’den – 200’e kadarki rakam ve sayılardan oluşan kısa kodlardır. Bazı tahdit kodları aşağıdaki gibidir:

V-69 (İkamet izni iptal edilenler)
V-70 (Sahte evlilik)
V-71 (Adreste bulunamayanlar)
G-78 (Bulaşıcı hastalık taşıyan yabancılar)
V-84 (10 gün içinde ikamet izni alma koşuluna bağlı olarak giriş yapanlar)
G-87 (Genel güvenlik açısından tehlike arz edilen kişiler)
Ç-113 (Yasadışı giriş-çıkış yapanlar)
Ç-114 (Haklarında adli işlem yapılan yabancılar)
Ç-115 (Ceza evinden tahliye olan yabancılar)
Ç-116 (Genel ahlak ve kamu sağlığını tehlikeye atan yabancılar)
Ç-117 (Kaçak çalışanlar)
Ç-118 (İkamet izni iptal edilenler)
Ç-119 (Kaçak çalışanların para cezasını ödememesi)
Ç-120 (Vize veya ikamet ihlalinden kaynaklanan para cezasının ödenmemesi)
Ç-135 (Yabancılar ve uluslararası koruma kanuna aykırı davrananlar)
Ç-136 (Seyahat masraflarını ödemeyenler)
Ç-137 (Terke davet edilen yabancılar)
Ç-138 (İnat yolcu)
K (Kaçakçılıktan arananlar)
N-99 (İnterpol kodu)
O-100 (Semti meçhul yurda giriş yasaklı sığınmacı)
N-82 (İstihzan kodu)

Ülkemizde seyahat veya ikamet eden yabancı kişiler hakkında farklı sebeplerden dolayı farklı tahdit kodları konulmaktadır. Dolayısıyla bu kişilerin Türkiye’ye tekrar giriş yapabilme süreleri değişiklik göstermektedir. Tahdit kodunun kaldırılabilmesi için idare mahkemesinde yürütmenin durdurulması talepli iptal davaları açılabilirken bazı durumlarda sadece idari başvuru da tahdit kodlarının kaldırılması için yeterli olabilmektedir. Yapılacak başvuru tahdit kodunun hangi idari birim tarafından konulduğuna göre değişiklik göstermektedir. Kod kararı veren idari birimlere göre beş çeşit tahdit kodu bulunmaktadır. Bunlar,

Mahkeme Kararı ile Konulan Tahdit Kodları
(İçişleri Bakanlığı) Göç İdaresi Müdürlüğü Kararı ile Konulan Tahdit Kodları
(İçişleri Bakanlığı) Emniyet Genel Müdürlüğü Kararı ile Konulan Tahdit Kodları
Çalışma Bakanlığı Kararı ile Konulan Tahdit Kodları
İnterpol ve İstihbarat Birimleri Kararı ile Konulan Tahdit Kodları’dır.

2. Tahdit Kodunun Kaldırılması İçin İdari Başvuru

Burada önemli olan Türkiye’ye giriş yasağının gerekçesidir. Örneğin, vize ihlalinden kaynaklı para cezasını ödemeden Türkiye’den çıkış yapan yabancılar 5 yıl giriş yasağına tabi tutulmaktadır. Eğer vize ihlali nedeniyle Türkiye’ye giriş yasağı durumu mevcut ise meşruhatlı vize almak suretiyle bu yasak kaldırılabilmektedir. Türkiye’ye giriş yasağı konmuş yabancı, evlilik sebebiyle vize, çalışma vizesi, eğitim vizesi, tedavi amaçlı vize gibi meşruhatlı vizelerden birini alarak Türkiye’ye tekrar girebilmektedir.

Deport veya sınır dışı kararı, 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 53. maddesi kapsamında Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün talimatıyla ya da valiliklerce kendiliğinden alınabilir. Aynı kanun kapsamında yabancıların Türkiye’ye girişine en fazla beş yıl süreyle yasak konulabileceği hükmedilmiştir.

Hakkında deport (sınır dışı) edilme sebepleri olarak tahdit kodu bulunan yabancı, kolluk kuvvetleri tarafından yakalanmış olabilir. Yahut idari bir kurumun (örneğin valilikler) durumu fark etmesi üzerine kolluk kuvvetlerine durum ihbar edilmiş olabilir. Yakalanan yabancı öncelikle hastaneye götürülerek muayene yapılır. Sonrasında İl Göç İdaresi’nin bu tarz durumlar için belirlediği bir yere götürülür. Burada yabancı kişinin deport edilmesine ilişkin evraklar hazırlanır. Emniyet Genel Müdürlükleri tarafından konulan tahdit kodu kayıtları ışığında yabancılar gözaltına alınabilmekte, geri gönderme merkezlerine sevk edilebilmekte ve hukuka aykırı olarak sınır dışı edilene kadar burada tutulabilmektedirler. Bariz bir hata ve hukuka aykırılık sonucu haklarında tahdit kodu kaydı konulan yabancıların, alanlarında yetkin avukatlar aracılığı ile çalışmaları faydalı olacaktır. Zira henüz sınır dışı kararı çıkmamışken avukat, İl Göç İdaresi ile görüşme sağlayabilecek, gereken yazışmaları yapabilecek, yabancının haksız gözaltı halini itiraz ederek sona erdirebilecek, bu hususta gereken evrakları toplayabilecek ve bazen bu aşamada işlemin yargıya taşınmadan iptalini sağlayabilecektir. Önemle belirtmek gerekir ki bu durumu ve süreci en iyi şekilde yönetmek adına bir avukatla çalışmak çok mühimdir.

Belgeleri tamamlanan yabancı geri gönderme merkezine gönderilir. İstanbul için, hakkında tahdit kodu bulunan yabancı kadın Silivri Geri Gönderme Merkezi’ne gönderilirken, yabancı erkek Çatalca Geri Gönderme Merkezi’ne götürülmektedir. Geri gönderme merkezine bu şekilde nakledilen yabancının işlemleri bittiğinde ve dava da açmamış ise ülkesine gönderilmesi sağlanır.

3. Terke Davet Nedir?

Sınır dışı etme kararı bir avukatın prosedürü takibi ile deport kararına çevrilebileceği gibi idarenin kendisi de takdiren terke davet kararı verebilmektedir. Deport edilecek kişi için kaçma, saklanma şüphesi, yasaklı giriş çıkış yapmış olmaları, sahte belgelerle iş yapmaya çalışmış olmaları gibi durumlar söz konusu ise terke davet prosedürü işletilmemektedir.

Terke davet prosedüründe yabancı, derhal geri gönderme merkezine götürülmek zorunda kalmayacaktır. Yabancının bu süre içinde ülkeyi terk etmemesi halinde yakalanarak geri gönderme merkezine transfer edilmesi gibi meşakkatli bir hukuki prosedür işletilir. Bu durumda yabancıya Türkiye’yi terk etmesi için asgari 15 gün, azami 30 gün mühlet tanınmaktadır. Yabancıya Türkiye’den çıkış yapmadığı takdirde hakkında yakalama kaydı konulacağı ve 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 57. maddesi gereği idari gözetim altına alınacağı tebliğ edilecektir. Bu süre yürütmenin durdurulması talepli iptal davası açılması için avantaj arz etmektedir. Hakkında direkt olarak deport (sınır dışı) kararı verilen yabancı, kanunen kendisine tanınmış 15 günlük hak düşürücü süre ile iptal davası açabilir. Bu süre zarfında yabancı geri gönderme merkezlerinde tutulacaktır. Ancak terke davet prosedüründe yabancı geri gönderilme merkezinde tutulmamakta, tanınan süre ile beraber idare mahkemelerinde yürütmenin durdurulması talepli iptal davası açabilmekte ve tüm bu işlemleri dava sonuçlanana kadar durdurabilmektedir.

4. Deport (Sınır Dışı) Kararının İptali Davası

a. Hak Düşürücü Süre : Kişi sınır dışı edilme kararının kendisine tebliğ veya ibraz edilmesinden itibaren 15 gün içerisinde iptal davasını açmalıdır. Ancak tahdit kodunun iptali davası için herhangi bir hak düşürücü süre bulunmamaktadır. Bunun iptali her zaman istenebilmektedir.

b. Görevli ve Yetkili Mahkeme : Sınır dışı kararı bir idari işlem olduğundan hukuka uygunluğunu denetleyecek ve iptaline yönelik davalarda görevli olacak mahkeme idare mahkemeleridir. Yetkili mahkeme ise idari işlem niteliğinde olan bu kararı veren idarenin bulunduğu yer mahkemesidir. Bu kararı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü vermişse dava, bu kurumun bağı olduğu İçişleri Bakanlığı aleyhine Ankara İdare Mahkemelerinde açılacakken, ilgili karar valilikler tarafından verilmiş ise valiliğin bağlı bulunduğu il idare mahkemeleri yetkili olacaktır. Yani hakkında deport kararı uygulanan yabancı iptal davasını işlemi uygulayan idarenin bulunduğu yerdeki idare mahkemesinde açmalıdır.

Yabancı hakkında verilen deport kararının nedenine bağlı olarak kişiye verilen kodun iptali ve kaldırılması için açılacak davada da görev ve yetki kuralı aynıdır. Yani kodu kişinin siciline işleyen idarenin bulunduğu yer idare mahkemesinde dava açmalıdır.

Dava Süreci : Kural olarak deport kararının iptali için dava açılması yabancının ülkeden sınır dışı edilmesine engel olur. Bu halde yabancı, mahkeme kararını verene kadar ülkeden çıkarılmaz. Ancak 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nda 2016 yılında yapılan bir değişiklikle bazı kişiler bakımından mahkeme kararı beklenmeden sınır dışı işlemlerinin başlatılabileceği ifade edilmiştir. Bu kapsamda 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 54. maddesinin b, d, k bentlerindeki,

Terör örgütleriyle ilişkili olanlar,
Kamu düzeni, kamu güvenliği ve kamu sağlığı bakımından tehdit oluşturanlar,
Uluslararası kurum ve kuruluşlarca terör örgütleriyle bağlantılı oldukları değerlendirilenler bakımından sınır dışı işlemlerinin başlatılması için mahkeme kararı beklenmez.

Sınır dışı kararı hukuka ve hakkaniyete aykırı olarak Türkiye’de ikamet eden, oturum izni alan, çalışan yabancılar ve bunların aile bireyleri hakkında verildiğinde, telafisi imkânsız sonuçlar doğurabilmektedir. Bu durumda idare mahkemesinde iptal davası açılırken yürütmenin durdurulmasının talep edilmesi gerekmektedir. Anayasa’nın 125. maddesi hükmüne göre “İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır. İdari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkânsız zararların doğması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte gerçekleşmesi durumunda gerekçe gösterilerek yürütmenin durdurulmasına” karar verilebilir.

Yabancıların sınır dışı edilmesine ilişkin hukuki mevzuat Türkiye’de oldukça dağınıktır. Deport kararı, bir mahkeme kararı değil, idari karar olması dolayısıyla telafisi mümkün olmayan zor durumlara sebebiyet verebilmektedir. Özellikle sınır dışı edilmemeleri gereken bazı yabancılar gidecekleri ülkede birtakım tehlikelerle karşılaşacak olmalarına rağmen hukuka aykırı olarak sınır dışı edilebilmektedir.

İdari işlemin iptali istenirken, işlemin gerekli şekil şartlarına uygun olup olmadığı, işlemin amacının kamu yararına uygun olup olmadığı gözetilmelidir. Hukuki bir gerekçeden yoksun idari işlemler İdare Mahkemeleri tarafınca iptal edilmektedir. Gerçekten de tahdit kaydı sebep gösterilerek yapılan Türkiye’yi terke davet işlemlerinde çözüm yolları aranmaksızın bahse konu işlemin şekil, sebep, amaç, konu unsurları açısından uygun olup olmadığı, idari işleme bağlı bir önceki işlem için daha önce dava açılıp açılmadığı göz önüne alınmadan gerçekleştirildiğinde devamı halinde telafisi imkansız sonuçlar doğabilecektir. Bunun önüne geçmek adına hukuki prosedürün hızlı ve doğru bir şekilde işletilmesi gerekmektedir. İdare Mahkemelerinden sonuç alınmadığı takdirde, Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi başvuru yollarına da başvurulmalıdır. Zira bu gibi mühim kararlar insan hakları ihlallerine yol açabilmesi mümkün olan idari kararlardır. Bu nedenle yukarıda da detaylıca bahsettiğimiz gibi hakkında deport kararı verilen kişinin deneyimli bir avukatın hukuki yardımını alması zorunlu olacaktır.

Son çeyrek asırda göç veren konumundan göç alan konumuna geçen ülkemiz bünyesinde faaliyet gösteren hukuk büromuz, donanımlı avukat ve danışmanlarımız aracılığıyla yabancılar hakkında tahdit kodu kaydının kaldırılması, deport kararının iptali gibi prosedürler hakkında bilfiil hukuki yardım ve danışmanlık hizmeti vermektedir.

Konuya İlişkin Kararlar

Ankara 1. İdare Mahkemesi, 2014/2342 E. 2015/2264 K. KT: 12.11.2015,
Ankara 1. İdare Mahkemesi, 2015/1857 E. 2015/2832 K. KT: 18.12.2015,
Ankara 1. İdare Mahkemesi, 2014/1660 E. 2015/818 K. KT: 17.04.2015,
İstanbul 1. İdare Mahkemesi, 2015/583 E. 2015/1895 K. KT:08.10.2015,
İstanbul 9. İdare Mahkemesi, 2007/784 E. 2008/569 K.

Nisan 2020,

Kadıköy/İstanbul

Av. Abdulvahit Kaya & Av. Dilay Reşitoğlu

Kaya Partner Hukuki Danışmanlık

Lawyers – Rechtsberatung

Istanbul – Turkey