MAL REJİMİ NEDİR

Anasayfa » MAL REJİMİ NEDİR
  • Mal Rejimi Nedir?

Eşlerin evlilik öncesi ve sonrası edindikleri mallar üzerindeki hak ve yükümlülüklerin, evlilik birliğinin sona ermesinden sonraki süreçte tasfiye edilmesine ilişkin kural çeşitlerine mal rejimi denmektedir.  Mal rejimi, evlilik birliğini oluşturan taraflara ait malların yönetimini, mallar üzerindeki hakları ve borçlardan sorumluluğu düzenler. Eşler arasındaki mali ilişkilerin evlilik birliği süresince veya bu birliğin sonlanması halinde hukuken nasıl olacağı mal rejimi kurallarına göre belirlenir.

  • Türk Medeni Kanunu’nda Düzenlenen Mal Rejimleri

4721 sayılı yeni Türk Medeni Kanunu 01.01.2002 tarihinde yürürlüğe girmiş ve mal rejimlerine dair birtakım yeni düzenlemeler getirmiştir. Bu düzenlemeler yapılırken ülkenin değişen sosyal ve ekonomik özellikleri esas alınmış, ailenin üstün yararı ilkesi korunmak hedeflenmiştir. Yeni kanuna göre tanımlanmış 4 temel mal rejimi vardır.

  • Edinilmiş mallara katılma rejimi (TMK mad. 202/I)
  • Mal ayrılığı
  • Paylaşmalı Mal Ayrılığı
  • Mal ortaklığı

 

  • Yasal Mal Rejimi Nedir? 01.01.2002 Tarihinden Önce Ve Sonra Yapılan Evliliklerde Geçerli Olan Yasal Mal Rejimleri Nelerdir? Ne zaman sona ererler?

743 sayılı eski Türk Medeni Kanun’u döneminde evlenmiş eşler arasında 31.12.2001 tarihine kadar geçerli yasal mal rejimi mal ayrılığıdır. 01.01.2002’den sonra geçerli olan yasal mal rejimi ise edinilmiş mallara katılma rejimidir (TMK mad 202/1). Çiftler anlaşarak kanunda belirlenmiş diğer mal rejimlerini de seçebilirler (TMK mad 202/2) Kanunun yürürlüğe girmesinden önce evlenmiş olan eşler için 01.01.2002 tarihine kadar tabi oldukları mal rejimi devam eder. Eşler mal rejimi sözleşmesi yapmak zorunda değillerdir, seçimlik mal rejimlerinden birini seçmediklerinde aralarında yasa gereği edinilmiş mallara katılma rejimi geçerlidir. Yasal mal rejimi de zaten budur, çiftler arasında kararlaştırılmış bir anlaşma yoksa boşanma durumunda yasal mal rejimi kendiliğinden uygulanır. Mal rejimi, eşlerden birinin ölümü veya başka bir mal rejiminin kabulüyle sona erer. Mahkemece evliliğin iptal veya boşanma ile sona erdirilmesine veya mal ayrılığına geçilmesine karar verilmesi hâllerinde, mal rejimi dava tarihinden geçerli olmak üzere sona erer (TMK mad. 225).

  • Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi (TMK mad 218)

Edinilmiş mallar, her eşin bu mal rejiminin devamı süresince karşılığını vererek elde ettiği malvarlığı değerleridir. Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ise eşlerin kişisel malları ile evlilik süresince edinilmiş malları kapsar. Edinilmiş mallara katılma rejiminin sona ermesi ile her eş diğer eşte bulunan kişisel mallarını geri alacak, eşlerin edinilmiş malları da eşit olarak bölüşülecektir. Kişisel mallar tasfiyeye girmeksizin direkt olarak ait oldukları tarafa iletilirken edinilmiş mallar tasfiye sürecine dâhil edilir. Kanunun saydığı kişisel mallar ve kişisel mal yerine geçen değerler aşağıdaki gibidir;

Edinilmiş Mallar (TMK mad 219)

  • Çalışmasının karşılığı olan edinimler (örneğin bir doktorun kazandığı muayene ücretleri, bir eşin iş akdi ile çalıştığı işyerinden elde ettiği ücret, bir yazarın yazdığı kitap karşısında elde ettiği telif…)
  • Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler (TMK mad. 219/ b.2’de sayılan kurum ve benzerlerinden aldıkları emekli maaşı, maluliyet ve işsizlik tazminatı gibi ödemeler)
  • Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar,
  • Kişisel mallarının gelirleri (Örneğin eşin evlenmeden önce bankaya yatırdığı parasının, evlenme tarihine kadar olan faiz geliri kişisel mal sayılırken, evlenme tarihinden sonra işleyecek kısmı edinilmiş mal kabul edilir. Aynı şekilde miras yolu ile elde edilmiş taşınmazların kira gelirleri de aynı niteliktedir)
  • Edinilmiş malların yerine geçen değerler…

 

Aşağıda sayılanlar kişisel maldır (TMK mad 220)

Kanunun saydığı aşağıdaki mallar kişisel mal olarak kabul edildiği gibi çiftler anlaşmak üzeriyle bir sözleşme ile de belirli malları kişisel mal olarak kabul edebilir ya da kişisel mal gelirlerinin edinilmiş mal olmayacağını kararlaştırabilirler(TMK mad 221/1-2)

  • Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya,
  • Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri,
  • Manevî tazminat alacakları,
  • Kişisel mallar yerine geçen değerler
  • Ziynet eşyaları (Düğünde takılan takılar saat gibi erkeğin kullanımına özgü olanlar haricinde kim tarafından takılmış olursa olsun kadına bağışlanmış sayılır. Yargıtay kararları tamamıyla bu yöndedir)

 

  • Yasal Mal Rejimi Tasfiyesi Davasında Görevli Ve Yetkili Mahkeme

Yasal mal rejiminin tasfiyesi davalarında görevli mahkeme, 4787 sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun’un 2. ve 4.maddesi gereğince Aile Mahkemeleridir. Yetki bakımından ise

  1. Mal rejiminin ölümle sona ermesi durumunda ölenin son yerleşim yeri mahkemesi,
  2. Boşanmaya, evliliğin iptaline veya hâkim tarafından mal ayrılığına karar verilmesi durumunda, bu davalarda yetkili olan mahkeme,
  3. Diğer durumlarda davalı eşin yerleşim yeri mahkemesi. (TMK. md. 214) yetkili mahkemeler olarak sayılmaktadır.

 

  • Mal Ayrılığı Rejimi (TMK mad 242)

Mal ayrılığı rejimi tarafların kendi mallarından ve borçlarından sorumlu olmasını ifade eder. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 242. maddesinde düzenlendiği üzere eşlerden her biri, yasal sınırlar içerisinde kendi malvarlığı üzerinde yönetim, yararlanma ve tasarruf haklarını korur. Devamında düzenlenen 243. maddeye göre ise ispat, borçlardan sorumluluk ve paylı mülkün özgülenmesi konularında paylaşmalı mal ayrılığı rejimine ilişkin hükümler uygulanır.  Buna göre de belirli bir malın eşlerden birine ait olduğunu iddia eden kimse, iddiasını ispat etmekle yükümlüdür. Eşlerden hangisine ait olduğu ispat edilemeyen mallar onların paylı mülkiyetinde sayılır. Eşlerden her biri, kendi borçlarından bütün malvarlığıyla sorumludur.

  • Paylaşmalı Mal Ayrılığı (TMK mad. 244)

Paylaşmalı mal ayrılığı rejimin her iki tarafın da kişisel mallarını yönetmesi, tasarruf etmesi ve her eşin kendi mallarına ait borçlarından sorumluluğu ayrıdır. Ancak eşlerden biri tarafından paylaşmalı mal ayrılığı rejiminin kurulmasından sonra edinilen, ailenin ortak kullanımına özgülenmiş mallar, ailenin geleceğini güvence altına almaya yönelik yatırımlar veya bunların yerine geçen değerler, mal rejiminin sona ermesi hâlinde eşler arasında eşit olarak paylaşılacaktır.

  • Mal Ortaklığı Rejimi (TMK mad. 256)

Mal ortaklığı rejimi eşlerin edinilmiş malları ve her birinin kişisel eşyalarının toplamından oluşmaktadır.  Mal ortaklığı genel mal ortaklığı ve sınırlı mal ortaklığı olmak üzere iki gruptan oluşmaktadır. Olağan yönetim dışındaki işlerde eşlerin birlikte hareket etmeleri zorunludur. Eşlerin söz konusu işi tek başlarına yamaları diğerinin rızasını almak suretiyle söz konusu olabilir. Diğer eş haklı bir sebebi olmadan rızasını vermekten kaçınırsa istemde bulunan eşin evlilik birliğinin temsili hükümleri çerçevesinde hâkime başvuru hakkı vardır. Mal ortaklığı rejiminde eşlerin ortaklık mallarına girecek olan bir mirasın reddi diğer eşin oluruna bağlıdır, yani mutlaka izin alınması gerekmektedir. Örneğin murisin terekesi borca batıksa bu terekenin kabulü diğer eşin rızasına bağlıdır. Mirasın kabulü ya da reddi konusunda diğer eşin rızasını almak mümkün değilse veya diğer eş haklı sebep olmaksızın onay vermezse eşin, yerleşim yeri mahkemesine başvurarak diğer eşin rızasının yerine geçmek üzere karar verilmesini isteme hakkı vardır.

              4-a Genel Mal Ortaklığı:

Eşlerin Türk Medeni Kanunu madde 260/2 kapsamında sayılan kişisel malvarlığı sayılan malvarlıkları dışındaki malları ile bunların gelirinden oluşmaktadır. Gelirler ortaklığa dâhil olan malvarlıklarının gelirleridir. Eşlerin genel mal ortaklığına dâhil olan malvarlıkları üzerinde tek başlarına tasarruf yetkileri bulunmamaktadır. Her eş, olağan işlerde ortaklığı yükümlülük altına sokabilir ve tasarrufta bulunabilir. Bunun sonucu olarak eşlerden her biri tek başına hareket edebilir ve yaptığı işlemler diğer eş açısından da sonuç doğurur.

              4-b Sınırlı Mal Ortaklığı:

Sınırlı mal ortaklığı mal rejimine dair sözleşme ile kurulur. Buna göre eşler sadece edinilmiş mallardan oluşan bir ortaklık veya bazı malvarlığı değerlerini veya türlerini ortaklık dışında tutmak suretiyle yeni bir tip sözleşme oluşturabilirler. Eşlerin mal sözleşmesiyle ortaklık dışında tuttukları malların gelirleri, aksinin kararlaştırılmamış olduğu hâllerde mal ortaklığına dâhil olacaktır.

Av. Çağla Çinili

Kaya  Partner Hukuki Danışmanlık

                                                                                        Lawyers  – Rechtsberatung

                                                                                                    Istanbul – Turkey

 

www.kayapartner.com                                                                           info@kayapartner.com

 

Daha Fazla Bilgi Almak İçin Bizi Arayabilirsiniz: