Kiracının Depozito Borcunun Sınırı Ve Kapsamı
KİRACININ DEPOZİTO BORCUNUN SINIRI VE KAPSAMI
Borçlar Kanunu’na göre konut ve çatılı işyeri kiralarında sözleşmeye göre kira ilişkisi kurulmaktadır. Kiraya veren (ev ya da işyeri sahibi) kira sözleşmesine istinaden kiracıdan bir güvence talep etmekte ve uygulamada bu güvenceye depozito denilmektedir. Kiraya verenin zararların teminatı olan depozito, kira sözleşmesinin başında kiracı tarafından kiraya verene teslim edilir.
818 sayılı önceki Borçlar Kanunu ve mülga 6570 sayılı yasada kiracının depozito (güvence) verme borcuna ilişkin düzenleme yoktu. Uygulamada boşluklar yargı kararları ile dolmaktaydı. Önceki mevzuatta yasal boşluk Yargıtay içtihatlarında sözleşme serbestisi prensibi gereği, kira sözleşmelerinde yer alan depozitonun geçerli olduğu kabul edilmekte ve depozitonun tek amacının kiralayanın alacaklarına karşılık güvence teşkil etmesi olduğu vurgulanmaktaydı ve bu ilke yargı boşluklarını doldurmaktaydı. 01.07.2012 tarihinde yürürlüğe giren ve halen yürürlükte olan 6098 sayılı Borçlar Kanunu ile yasal boşluk hüküm altına alınmış, kiracıya depozito (güvence) verme borcu getirilmiştir. Buna rağmen kiracının depozito (güvence) verme borcu tarafların sözleşmede açık olarak kararlaştırmasıyla doğacaktır.
Kiracıdan en fazla 3 aylık kira bedeli kadar depozito istenebilir
Kiracının depozito (güvence) verme borcu sadece ev ve işyeri kiralarında doğmakta olup depozito miktarı en fazla 3 aylık kira bedeli ile sınırlandırılmıştır. Kiraya veren depozito olarak en fazla 3 ayın kira bedelini kapsayacak şeklide kiracıdan depozito talep edebilecektir.
Kiracı depozitoyu para ya da kıymetli evrak olarak verebilir
Kiracı ile kiraya verenin kararlaştırması doğrultusunda depozito (güvence) para olarak verilebileceği gibi kıymetli evrak olarak da verilebilir. Kiracı, kiraya verenin onayı olmaksızın çekilmemek üzere, parayı vadeli bir tasarruf hesabına yatırır, kıymetli evrakı ise bir bankaya depo eder.
Kiracı depozitoyu karşı tarafın rızası ile bankadan geri çekebilir
Depozito, kira sözleşmesinin bitmesi zorunluluk değil ise de genelde uygulamada kira sözleşmesinin bitmesinin akabinde her iki tarafın rızasıyla bankadan çekilir. Eğer taraflar anlaşamamışlar ise, bu durumda icra takibinin kesinleşmesiyle veya kesinleşmiş mahkeme kararına göre depozito (güvence) kiracıya iade edilir. Kiraya veren, kira sözleşmesinin sona ermesini izleyen üç ay içinde kiracıya karşı kira sözleşmesiyle ilgili bir dava açtığını veya icra ya da iflas yoluyla takibe giriştiğini bankaya yazılı olarak bildirmemişse banka, kiracının istemi üzerine güvenceyi geri vermekle yükümlüdür.
Kiracı depozitoyu kira borcuna sayamaz fakat ev sahibi sayabilir
Kiracının kiralananı kullanımından doğan bedeli olan kira borcu kiracının kira sözleşmelerine yapacağı her türlü aykırılık ve kiraya verenin muhtemel zararları için bir güvence olan depozitonun yerine sayılmaz. Buna rağmen kiraya veren kira ilişkisi sona erdikten sonra kiracının kira borcuna karşılık olarak depozitoyu kira borcu yerine sayabilir.
Kiracı fatura, aidat gibi giderleri depozitoya sayamaz fakat ev sahibi sayabilir
Kiracının kiralananı kullanımından doğan faturalar yahut aidat gibi borçları yine depozitoya yerine sayamaz ancak kiraya veren depozitoyu bu borçlar yerine sayabilir. Çünkü depozito kiralananın kullanımından dolayı kiraya verenin zarar ve ziyanına karşılık verilmiş bir teminat niteliğindedir. Kiracı, kiralananı kullanımından doğan aidat, fatura vs. ödemediğinde kiraya vereni zarar uğratmış olacağından kiraya veren depozitoyu ödenmeyen fatura ve aidat borcuna sayabilir.
Mayıs 2019
Av. Fatma Dilşad YELKEN