HAVAYOLLARINDA UÇUŞLARDAKİ SORUNLARDAN DOLAYI YOLCULARIN SAHİP OLDUĞU HAKLAR NELERDİR?

HAVAYOLLARINDA UÇUŞLARDAKİ SORUNLARDAN DOLAYI YOLCULARIN SAHİP OLDUĞU HAKLAR NELERDİR?

Havayolu ile seyahat eden yolcuların uçağa kabul edilmediği, uçuşlarının iptal edildiği ve uçuşlarının ertelendiği durumlardaki sahip olduğu haklar Havayolu İle Seyahat Eden Yolcuların Haklarına Dair Yönetmelik (SHY-Yolcu) ile düzenlenmiştir. Söz konusu haklar uçuşu düzenleyen hava yolu şirketinden talep edilecektir.

UÇUŞTA PLANSIZ BİR GECİKME OLURSA;

1500 km den daha kısa ve iç hat uçuşlarda iki saat veya daha fazla, 1500-3000 km arası uçuşlarda üç saat veya daha fazla, 3500kmden daha uzun uçuşlarda dört saat veya daha fazla gecikmesi durumunda uçuşu düzenleyen firma yönetmelikte yer alan hususlarda teklifte bulunur;

1. İki ile üç saat arası gecikmelerde, makul ölçüde sıcak ve soğuk içecekler, üç ile beş saat arası gecikmelerde sıcak ve soğuk içecekler ile günün zamanına göre kahvaltı veya yemek, beş saat ve üzeri gecikmelerde sıcak ve soğuk içecekler ile günün zamanına göre kahvaltı veya yemek, ilave sıcak ve soğuk içecekler ile ilave hafif ara yemeği teklif etmekle yükümlüdür.
2. Uçuşun gecikmesinin 15.dakikasından itibaren alternatif ulaşım yolları da dahil olmak üzere bilgilendirme hizmeti verilmelidir.
3. Ertelenen tarih sonraki gün veya günler ise; otelde veya uygun bir konaklama tesisinde konaklama, konaklama yeri olan otel veya tesis ve havalimanı arası ulaşım hizmetlerini temin etmekle yükümlüdür.
4. 5 saat ve üzeri bir gecikme yaşanıyorsa, yolcu uçuşu beklemek istemiyorsa, yolcunun iptal olan seyahat bölümünün ileri tarihte tamamlanmasının bir anlamı kalmamışsa uçuş firması bilet ücretinin tamamını yolcuya 7 gün içinde iade ile yükümlüdür.

Uçak 3 saat veya daha fazla gecikirse tazminat talep edilebilir. 1.500 km az uçuşlar için 250 Euro, 1.500 ila 3.500 km arasındaki uçuşlar ve 1.500km üstü topluluk içi uçuşlar için 400 Euro, 3.500 km fazla uçuşlar için 600 Euro tazminat talep edilebilir. 3.500km’den uzun ama 4 saatten az gecikmenin olduğu uçuşlarda belirtilen miktarın %50’sini (300 Euro) alınabilir.

• Gecikme durumunda yolculara sağlanan haklar havayolu firmalarına göre değişkenlik göstermektedir. Bu nedenle hava yolu şirketlerinin bu konu hakkındaki yönetmeliklerine bakılmalıdır.

YOLCU UÇAĞA KABUL EDİLMEZSE;

Yolcuların iradeleri dışında uçuşa kabul edilmemeleri durumunda; Tazminat Hakkı, Bilet Ücreti İadesi veya Güzergâh Değişikliği Hakkı, ayrıca İkram, Haberleşme, Konaklama ve Ulaşım isteme hakkı vardır.

SHY Yolcu madde 5 te açıklandığı üzere yolcunun uçağa kabul edilmemesi halinde yerini bırakmaya gönüllü bir yolcu olup olmadığı sorulur. Gönüllülere;

1. Bilet ücretinin iadesi ve seyahat başlangıç noktasına ücretsiz götürülmesi,
2. Son varış yerine güzergâh değişikliği sağlanması,
3. Uygun göreceği daha sonraki bir tarihte, benzer taşıma şartları altında güzergâh değişikliğinin yapılması seçeneklerinden biri sağlanır

Ek olarak yolculara aşağıda belirtilen hizmetler bedelsiz olarak sağlanır:

1. 2-3 saat arası gecikmelerde, makul ölçüde sıcak ve soğuk içecekler,
2. 3-5 saat arası gecikmelerde, sıcak ve soğuk içecekler ile günün zamanına göre kahvaltı veya yemek,
3. 5 saat ve üzeri gecikmelerde, sıcak ve soğuk içecekler ile günün zamanına göre kahvaltı veya yemek, ilave sıcak ve soğuk içecekler ile ilave hafif ara yemeği.
4. Bir veya daha fazla gece konaklama gerektiğinde, otelde veya uygun bir konaklama tesisinde konaklama.
5. Havaalanı ve konaklama yeri arasındaki ulaşım,
6. Süre kısıtlaması olmaksızın iki telefon görüşmesi, faks mesajı veya e-posta hizmeti.

Havayolu şirketi çalışanları yukarıda bahsi geçen talepleri yerine getirmediği takdirde mağdur yolcu ‘makul’ düzeyde olmak koşulu ile yeme ve içme, konaklama vb. ihtiyaçlarını kendisi giderip, harcamalarını daha sonra havayolu şirketinden talep edebilir.

UÇUŞ İPTAL EDİLİRSE;

Son anda iptal edilme halinde; Uçuşu düzenleyen firma. Yeniden düzenlenecek olan uçuşların 1 gün sonra veya daha ileri bir güne ertelenmesi halinde konaklama ve ulaşım ihtiyaçları şirketçe karşılanır.

Planlanandan iki hafta önce iptal edilir ve yolcu haberdar edilmezse,

14 ila 7 gün arasında iptal edildiği haber edilmezse kalkıştan iki saat önceye veya varış saatinden en fazla dört saat sonrasında ulaşmalarını sağlayacak güzergâh değişikliği teklif edilmezse,

7 günden kısa bir zaman öncesinde haberdar edilmedikleri hallerde hareket saatinden bir saat önce ayrılmaya veya varış saatinden iki sonra ulaşmalarına olanak veren güzergâh değişikliği teklif edilmediği hallerde,

İptalin elinde olmayan sebeplere dayandığını ispat edemezse, uçuşu icra eden firmadan tazminat alma hakkına sahiptir.

UÇAĞA KABUL EDİLMEME VE UÇUSUN İPTALİ HALİNDE TAZMİNAT MİKTARI NE KADAR OLUR?

Uçağa kabul edilmeme ve uçuş iptalinin olması yolcuya gereken süre içerisinde bildirilmezse tazminat hakkı doğar. Tazminat miktarı iç hat uçuşları için 100 Euro kadardır ve yolcuya Türk Lirası olarak karşılığı ödenir. Dış hat uçuşlarında ise tazminat miktarı kilometreye göre belirlenir. 1500 kilometre ve altı olan uçuşlar için 250 Euro, 1500-3500 kilometre arası uçuşlar için 400 Euro, 3500 kilometreden daha uzun uçuşlar için 600 Euro tazminat hakkı doğar ve yolcuya Türk lirası cinsinden ödemesinin yapılması gerekir.

GEÇİCİ MADDE 1

 (1) COVID-19 salgını nedeniyle 05.02.2020 tarihinden itibaren uçuşun iptal edilmesi durumunda, bu iptaller sebebiyle uçuşu icra eden veya etme taahhüdünde bulunan hava taşıma işletmesi 8 inci, 9 uncu ve 10 uncu maddelerde yer alan hükümlerden uçuş yasakları kalktıktan sonraki iki ay sonuna kadar muaftır.

BAGAJIN GEÇ VEYA HİÇ TESLİM EDİLMEMESİ YA DA HASAR GÖRMESİ HALİNDE HAVAYOLUNUN SORUMLULUĞU NEDİR?

Uçuşu gerçekleştiren hava yolu şirketi bagajı teslim aldığı andan itibaren teslim ettiği ana kadar geç veya hiç teslim edilmemesinden, bagajın hasar görmesinden dolayı meydana gelen maddi ve manevi zararlardan sorumludur.

İç hat havayolu taşımacılığında uygulanacak mevzuat ile dış hat (uluslararası) havayolu taşımacılığına uygulanacak mevzuat birbirinden farklıdır. İç hat taşımasında uygulanacak mevzuat; 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunudur. Dış hat taşımacılığında ise Varşova Konvansiyonu ve Montreal Konvansiyonu birlikte uygulanmaktadır. Ayrıca, TSHK madde 106 gereği; yurtiçinde yapılan taşımalarda, bu kanunda hüküm bulunmaması halinde yine konvansiyon hükümleri uygulanacaktır.

Ayrıca TSHK madde 124’te taşıyıcının sorumluluğunun sınırlandırılmasına ilişkin hükümlerin iç hat taşıması dahi olsa, doğrudan Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelere göre belirleneceğini düzenlemiştir.

BAGAJIN KAYBI, HASARLI VEYA GEÇ TESLİM ALINMASI HALİNDE NE YAPILMALIDIR?

TSHK Madde 128’e göre hasar bagaj teslim alındığı anda fark edilebiliyorsa hemen, sonradan fark ediliyorsa 7 gün içinde, taşıyıcı hava yolu firmasına durum yazılı olarak bildirmelidir.

Bagajın kaybı halinde, teslim edildikten sonraki 21 gün içinde taşıyıcı firmaya durum yazılı olarak bildirilmelidir.

TAZMİNAT BEDELİ SINIRLAMASI

Montreal Konvansiyonu bagaj hasarı, kaybı ya da geç teslim durumlarında ödenecek zarar tazmin bedelini sınırlandırmıştır. Buna göre Türk mahkemeleri nezdinde ister iç hat ister dış hat uçuş söz konusu olsun, bagaj hasarı, kaybı ya da geç teslimi durumunda yeni sınıra göre en fazla 1288 SDR’ye kadar (1731$)tazminat talep edilebilecektir.

Eğer bagaj teslim edilirken bagajın sahibi ve taşıyıcı arasında bagajın bedeli üzerine bir anlaşma gerçekleştiyse bagajın kaybı durumunda taşıyıcının ödeyeceği tazminat miktarı anlaşılan bedel ise sınırlıdır.

TAŞIYICI SORUMLULUKTAN KURTULABİLİR Mİ?

Taşıyıcı bu sorumluluk hükümlerinden ancak hasarın, kaybın ya da geç teslimin aşağıda verilen olaylardan birinin ya da daha fazlasının bir sonucu olarak meydana geldiğini ispatlarsa, sorumluluktan kurtulabilmektedir;

1. Kargonun kendi içinde bulunan kusurlardan, kargonun kalite ve kötülüğünden;
2. Kargonun paketlenmesinin taşıyıcı, bir çalışanı ya da acentesi dışında birisi tarafından kusurlu olarak yapılmış olmasından;
3. Savaş ya da silahlı çatışma;
4. Kargonun girişi, çıkışı ya da geçişi ile bağlantılı olarak gerçekleştirilen bir kamu otoritesi faaliyeti sebeplerinden biri mevcut ve ispatlanmış ise taşıyıcı sorumluluktan kurtulmaktadır.

HANGİ MAHKEME GÖREVLİ VE YETKİLİDİR?

Havayolu Şirketinin ya da yolcunun bulunduğu yerdeki Tüketici Mahkemelerinde, yolcunun zararının gerçekleştiği tarihten itibaren iki yıl içinde açılmalıdır.

BAM VE YARGITAY KARARLARI

İstanbul BAM, 13. HD., E. 2019/18 K. 2020/879 sayılı kararında;

“Dava, uluslararası havayolu ile taşıma sözleşmesinden kaynaklanan maddi ve manevi tazminat istemine ilişkindir. Dava konusu uyuşmazlığa uygulanacak Montreal Sözleşmesinin 18/1. maddesi uyarınca taşıyıcı, kayıtlı bagajın tahribi, kaybı veya hasara uğraması halinde doğan zarardan ve 19. maddesi uyarınca hava taşımasındaki yolcu, bagaj veya eşyanın gecikmesinden doğan zarardan, sorumlu olacaktır. Taşıyıcının sorumluluğu gerçek zarar miktarı kadar olmakla birlikte sorumluluk tutarı sözleşmenin 22. maddesinde belirtilen meblağla sınırlıdır. Montreal Konvansiyonu, bagaj taşıması bakımından sayılan kurtulma sebepleri dışında havayolu taşıyıcısının genel bir sorumluluktan kurtulma sebebi öngörmemektedir. Montreal Konv. m.18 hükmü incelendiğinde havayolu taşıyıcısının taşıma sürecinde vaki hasardan sorumlu olacağı, ifa yardımcıları, acente ve sair kişilerin eyleminden de sorumlu olacağı açıktır.”

YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E. 2017/44.  , K. 2019/508

“…davalı şirketin davacının yaptığı telefon gideri ile zorunlu olarak alınan giysi bedelini ödemek zorunda olduğu, ancak zorunlu ihtiyaç olmayan harcamaların bedelini istemeyeceği, seyahat tamamlanmış olduğu için tur bedelini zaten ödemek zorunda olduğundan tur bedelini davalıdan isteyemeyeceği, davacının dinlenme ve gezi amacıyla gittiği Mısır’da ilk günden itibaren üzerindeki giysiyle kalması ve bagajının arkasından gönderileceğinin belirtilmesine rağmen gönderilmemesinin davacıda moral çöküntüsüne yol açtığı, eşyanın kaybından çok davacının eşyalarını kullanamaması, bu tatili fotoğraflayamaması ve bir daha tekrarlanamayacak kişisel öneme sahip anların kaybolması ve bunun ruh bütünlüğünde yarattığı sarsıntı nedeniyle BK 49. maddesi gereği davacının sosyal ve ekonomik durumu, hal ve mevkiinin icabı tarafların olaya katkısı dikkate alınarak manevi tazminata hükmedilmesi gerektiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulü”

Av. Melis Meral Ercan

Stj.Av. Boran Utku Özer