Eşyaların Karayolundan Uluslararası Nakliyatı İçin Mukavele Sözleşmesi (CMR) ile Bu Sözleşmeye Ek Protokola Katılınmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun

(Resmı Gazete ile yayımı: 14.12.1993 Sayı: 21788)

 

KanunNo                                                                                                                                               Kabul Tarihi

3939                                                                                                                                                         7.12.1993

 

MADDE 1. – 19 Mayıs 1956 tarihli “Eşyaların Karayolundan Uluslararası Nakliyatı için Mu­ kavele Sözleşmesi (CMR)” ile bu Sözleşmeye Ek 5 Temmuz 1978 tarihli Protokola katılınması uy­ gun bulunmuştur.

MADDE 2. – Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer. MADDE 3. – Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

 

EŞYAl.ARIN KARAYOLUNDAN ULUSLARARASI NAKLİY ATi İÇİN MUKAVELE SÖZLEŞMESİ

(CMR)

GEREKÇE

Yüklerin karayoluyla taşınması koşullarını standartlaştırmanın, özellikle bu tür taşımalarda kullanılan belgeler ve taşıyıcının sorumluluğu bakımından yararlarına inanan akit taraflar şu konu­ larda anlaşmışlardır.

1. BÖLÜM UYGULAMA ALANI

MADDE!

1. Bu anlaşma, sözleşmede belirtildiği gibi yükleme yeri ile teslim için belirlenen yerin iki ay­ rı ülkede olması halinde, ücret karşılığında yüklerin taşıt ile karadan taşınmasına ait her sözleşme­ yi kapsar. Bu ülkelerden en az birinin akit ülke olması zorunludur.
2. Bu anlaşmanın uygulaması bakımından “taşıt” sözcüğü 19 Eylül 1949 tarihli Yol Trafiği Anlaşması 4 ı.incü maddesinde tarif edilen, motorlu taşıtlar, dizi halinde taşıtlar, römorklar ve yan­ römorklar anlamına
3. Bu Anlaşma kapsamındak; taşıma, devletler, devlet kurumları veya devlet kuruluşları tara- fından yapıldığı hallerde de uygulanır.
4. Aşağıdaki durumlarda anlaşma
5. Uluslararası posta anlaşmaları gereğince yapılan taşımalarda,
6. Cenaze taşımalarında,
7. Ev eşyası taşımalarında,
8. Akit Taraflar, iki veya birkaçı arasında yapacakları özel anlaşmalarla bu anlaşma hükümle­ rini değiştirmemeyi kabul ederler. Ancak, anlaşmayı sınır trafiğine uygulamamak veya tamamen kendi ülkeleri içindeki taşıma etkinliklerinde yükler üzerinde hak iddia etmeye yarayan sevk mek­ tubunun kullanılmasına izin vermek gibi durumlar bunun dışındadır.

MADDE2

1. Mal yüklü taşıt, 14 üncü madde hükümlerinin uygulandığı haller dışında yolun bir kısmın­ da deniz, demiryolu, nehir, kanal veya havayoluyla ytlk boşaltılmadan taşındığı hallerinde de bu

 

·-172-

 

3939                                                                                                         7.12.1993

 

anlaşma taşımanın tümü için uygulanır. Ancak diğer taşıtlarla yapılan taşımalarda ortaya çıkan ka­ yıp, hasar veya gecikmelerin, karayolu taşımacısının bir fiil veya ihmalinden doğmayıp yüklerin di­ ğer taşıtlarda taşınması sırasında ve nedeniyle oluşabileceği kanıtlanır ise, Karayolu taşıyıcısının sorumluluğu bu anlaşmaya göre, eğer sözkonusu diğer taşıtlar ile yükün taşınması için yasal koşul­ lara uygun olarak o taşıt taşıyıcısı ile gönderen arasında bir sözleşme yapılmış sayılır ve o sözleş­ meye konulması gelenekleşmiş hükümlere göre tayin edilir. Ancak, konulmuş bu gibi koşulların bulunmaması hallerinde, karayolu taşıyıcısının sorumluluğu bu anlaşmaya göre tayin edilir.

2. Eğer, karayolu taşımacısı diğer taşıtlar ile de taşıma yapıyor ise, sorumluluğu bu maddenin 1 inci paragrafına göre tayin edilir. Anca,k bu durumda, karayolu ve diğer taşıtlar ile taşıma yapan kimse, iki ayn kişi gibi işlem görür.
3. BÖLÜM.

TAŞIMACININ SORUMLU OLDUĞU KİŞİLER

MADDE3

Bu anlaşmanın uygulanması yönünden taşımacı, çalıştırdığı kişilerin ve taşımanın yapılması için hizmetlerinden yararlandığı diğer kimselerin görevleri sırasında hareket ve ihmallerinden, san­ ki, bu hareket ve ihmalleri kendisi yapmış gibi sorumlu olacaktır.

• BÖLÜM

TAŞIMA SÖZLEŞMESİNİN AKDEDİLMESİ VE UYGULANMASI MADDE4

Taşıma sözleşmesi bir sevk mektubunun düzenlenmesi ile gerçekleştirilir. Bu mektubun bu­

lunması usule aykırı oluşu veya kaybolması, bu anlaşma hükümlerine uygun olacak olan taşıma sözleşmesinin varlığı ve geçerliliğini etkilemez.

MADDE5

1. Sevk mektubu üç nüsha halinde düzenlenerek gönderici ve taşımacı tarafından imzalanır. Sevk mektubunun düzenlendiği ülkedeki yasalaırı izin verdiğinden, bu imzalar matbaada basılabi­ lir veya onların yerine gönderici ve taşımacının mühürleri kullanılabilir. Birinci suret göndericiye verihr. İkinci yükle beraber gider. Üçüncüsü ise taşımacı tarafından saklanır.
2. Taşınacak yüklerin başka taşıtlara yüklenmesi gerektiği, bunların ayn çeşit yükler olduğu veya ayrı partilere bölünmesi durumunda gönderici veya taşımacı her çeşit ve parti yük için ayn bir sevk mektubu istemek hakkına

MADDE6

1. Sevk mektubu şu bilgileri içerecektir :
2. Sevk mektubu tarihi ve düzenleme yeri,
3. Göndericinin adı ve adresi,
4. Taşımacının isim ve adresi,
5. Yükün yükleme yeri, tarihi ve boşaltma için belirlenen yer,
6. Yükün gönderildiği kişinin isim ve adresi,
7. Yükün özelliğinin tarifi, ambalaj şekli ve tehlikeli yükler söz konusu olduğunda bunların herkesce anlaşılacak şekilde tarifi,
8. Kaç parça olduğu ve bunların özel marka ve sayıları,

 

 

1. Yükün brüt ağırlığı veya başka bir şekilde anlatılmış ise miktarı,

ı) Taşıma ücretleri (Taşıma bedeli, ek giderler, gümrük resimleri ve sözleşmenin aktinden tes­ lime kadar yapılan diğer ödemeler)

1. Gümrük ve diğer formaliteler için gerekli direktif,
2. Aksine bir madde bulunmasına rağmen, taşımanın bu anlaşma hükümlerine bağlı olduğu bildirir
3. Gerekli durumlarda sevk mektubu şu bilgileri de ayrıca içerecektir :
4. Aktarmaya izin verilmediğini belirten not,
5. Göndericinin ödemeyi kabul ettiği ödemeler,
6. Yükün tesliminde yapılacak ödentilerin miktarı,
7. Yük değerinin beyanı ve tesliminde özel faizi temsil eden miktar,
8. Yükün sigorta edilmesine dair göndericinin alıcıya vereceği direktif,
9. Taşımanın tamamlanması için anlaşmaya varılmış zaman süresi,
10. Taşımacıya verilen belgelerin listesi,
11. Taraflar, yarar gördükleri diğer hususları da sevk mektubuna

MADDE7

1. Gönderici, aşağıdaki hususların hatalı veya yetersiz oluşundan uğrayacağı zarar, hasar ve yaptığı ödemelerden sorumludur.
2. Madde 6 paragraf 1 : b, d, e, f, g, j de belirtilen hususlar,
3. Madde 6 paragraf 2 de belirtilen,
4. Sevk mektubunun düzenlenmesini sağlamak veya daha başka hususların içine yazılması amacıyla göndericinin vereceği her türlü diğer
5. Göndericinin istemi üzerine taşımacı bu maddenin 1 inci paragrafındaki hususları sevk mek­ tubuna yazarsa, aksi kanıtlanmadıkça bunu gönderici adına yapmış sayılacaktır.
6. Sevk mektubu madde 6 paragraf 1 (k) da belirtilen beyanı içermez ise taşımacı bu ihmal yü­ zünden mali (yükü) kullanma hakkına sahip kişinin bu ihmalden dolayı uğradığı zarar, hasar ve ya­ pıldığı ödemelerden

MADDE8

1. Yükü teslim aldığı sırada taşımacı şunları kontrol edecektir:
2. Parça sayısı ve bunların üzerindeki marka ve numaralar bakımından sevk mektubundaki be­ yanların doğruluğunu,
3. Yükün ve bunların görünüşteki
4. Taşımacı bu maddenin 1 inci paragrafında belirtilen beyanları kontrol etmek olanaklarından yoksun ise sevk mektubuna itiraz kayıtlarını yazacak ve bunların geçerli nedenlerini de belirtile­ cektir. Aynı şekilde yükün ve ambalajların görünüşteki durumu ile itiraz nedenlerini de açıklaya­ caktır. Gönderici, sevk mektubunda itiraz kayıtlarına bağlı kalacağını açıkca kabul etmiş olmadık­ ça bu kayıtlar göndericiyi bağlamaz.
5. Gönderici, yükün brüt ağırlığını veya bunların başka türlü ifade edilmiş miktarlarını, kont­ rol etmesini taşımacıdan istemek hakkına sahiptir, aynca parçaların kontrol edilmesini de isteyebi-

 

 

lir. Taşımacı kontrol giderlerini istemek hakkına sahiptir. Kontrollann sonuçlan sevk mektubuna yazılır.

MADDE9

1. Sevk mektubu, taşıma sözleşmesinin akdini, sözleşmelerin koşullarını ve yüklerin taşımacı tarafından kabulünü, aksi kanıtlanıncaya kadar, kanıt
2. Sevk mektubunda, taşımacı tarafından beyan edilmiş itiraz kaydı yok ise karşıtı kanıtlanma­ dıkça tesellümde yükün ve ambalajların iyi durumda olduğu, sayılarının, marka ve numaralarının sevk mektubunda yazılı olanlara uyduğu varsayılır.

MADDE 10

Gönderici, kişilere malzemeye ve diğer yüklere gelecek zarar ziyan ve hasardan, yükün kusur­ lu olarak ambalajlanmasından yüklenilecek ödemelerden taşımacıya karşı sorumludur. Ancak, yü­ kün kabulünde kusur açık seçik ise ve taşımacı tarafından biliniyor ise bu hususta bir itiraz beya­ nında bulunmamış ise bu hüküm geçersizdir.

MADDE 11

1. Malların tesliminden önce tamamlanması gereken gümrük ve diğer formalitelerin yerine ge­ tirilmesi için, gönderici, ltizumlu belgeleri sevk mektubuna iliştirecek yahutta taşımacıya verecek ve talep ettiği diğer bilgileri kendisine sağlayacaktır.
2. Taşımacı bu belgelerle verilen bilgilerin doğruluğunu ve yeterliliğini incelemek zorunda de­ ğildir. Gönderici bu gibi belgelerin bulunmamasJ yetersiz olması, veya usule aykırı oluşundan do­ ğacak zarar, ziyan ve hasardan, taşımacıya karşı sorumludur. Ancak taşımacının hatası veya ihma­ li görülen durumlar bu hükmün dışındadır.
3. Sevk mektubunda belirtilen, bu mektuba ekli veya kendilerine verilen belgelerin kaybından veya hatalı kullanılmasından doğacak sonuçlardan taşımacı, komisyoncu gıbi aynı derecede sorum­ ludur. Ancak, taşımacının ödeyeceği tazminat yükün kaybolması halinde ödenecek tazminatı geçe­ mez.

MADDE 12

1. Gönderici, özellikle taşımayı durdurmasını teslimin yapılacağı yeri değiştirmesini veya sevk mektubunda gösterilen alıcıdan başkasına teslim etmesini istemek suretiyle yüke tasarruf etmek hakkına
2. Sevk mektubunun ikinci nüshası alıcıya verildiği veya alıcı madde 13 paragraf 1 de belir­ lendiği gibi hakkını kullandığı zaman göndericinin tasarruf hakkı ortadan kalkar. O andan itibaren taşımacı alıcının emirlerine uyacaktır.
3. Bununla beraber, gönderici tarafından sevk mektubuna o yılda bir not yazılmış ise, sevk mektubunun düzenlenmesinden sonra tasarruf hakkı alıcıya
4. Tasarruf hakkını kullandığı sırada alıcı yükün diğer bir kişiye teslimini emretmiş ise, bu di­

ğer kişi başka alıcılar göstermek hakkına sahip değildir.

5. Tasarruf hakkını kullanma aşağıdaki koşullara bağlıdır.
6. Gönderici veya bu maddenin 3 üncü paragrafında öngörülen durumda bu hakkı kullanmak isteyen alıcı, taşımacıya verilen yeni talimatın bulunduğu sevk mektubunu sunmalı ve bu talimatı yerine getirmenin gerektirdiği bütün masraf, zarar ve ziyanı ödemelidir.

 

-175-

 

3939                                                                                                          7.12.1993

 

1. Bu talimatın yerine getirilmesi onların yerine getirecek kişinin eline geçtiği anda mümkün olmalı ve taşımacının normal işlerine engel olmalı, nede gönderilen diğer yüklerin gönderici veya alıcılarına zarar
2. Bu limat gönderilen yükün bölünmesine yol açmamalıdır.
3. Bu maddenin 5 (b) paragrafında öngörülen hükümlerden dolayı taşımacı aldığı talimatı ye• rine getirmez ise bu talimatı kendine veren kişiye derhal bilgi
4. Bu maddede öngörülen koşullara göre verilen talimatı taşımacı yerine getirmemiş veyahut­ ta bunları sevk mektubu birinci nüshasını istemeden yerine getirmiş ise bu olaydan oluşacak zarar ve ziyan için istekte bulunma hakkına sahip kişiye karşı sorumlu olur.

MADDE 13

1. Yükün teslim için belirtilen yere varışından sonra alıcı, makbuz karşılığında endisine sevk mektubunun ikinci nüshasını ve yükü teslim etmesini istemek hakkına sahiptir. Yükü kaybolduğu saptanır veya 19 uncu maddede öngörülen zamanın bitiminden sonra ulaşmaz ise taşıma sözleşme­ sinden doğan haklan, alıcı kendi adına taşımacıya karşı kullanmak hakkına
2. Bu maddenin 1 inci paragrafında kendisine sağlanan haklardan alıcı sevk mektubundan do­ ğan ödemeleri ödemekle yükümlüdür. Fakat bu konuda bir anlaşmazlık çıktığında taşımacı, alıcı ta­ rafından teminat gösterilmedikçe yükü teslim etmek zorunda değildir.

MADDE14

1. Yük teslim yerine varmadan önce sözleşmeyi sevk mektubunda öngörülen koşullara göre uygulamak herhangi bir nedenle gerçekleşemediğinden taşımacı 12 nci madde gereğince, yüke ta­ sarruf etine hakkına sahip olan kişiden talimat
2. Bununla beraber, koşullar yükün sevk mektubunda öngörülenlerden farklı bir şekilde taşın­ masına olanak sağlıyor ise ve taşımacı 12 nci madde hükümleri gereğince yüke tasarruf etme hak­ kına sahip kişiden uygun bir zaman içinde talimat alamamış ise, yüke tasarruf etme hakkına sahip kişiden uygun bir zaman içinde talimat alamamış ise, yüke tasarruf etme hakkına sahip kişinin ya­ rarlarına en uygun görülen önlemleri almakla yükümlüdür.

MADDE 15

1. Yükün teslim yerine varışından sonra koşullar bunların teslimini engellediği hallerde, taşı­ macı göndericiden talimat isteyecektir. Eğer alıcı yükü kabul etmezse, gönderici sevk mektubunun birinci nüshasını vermeden yük üzerinde tasarruf etme hakkına sahiptir.
2. Alıcı yükü kabul etmemiş bile olsa, taşımacıya göndericiden aksine talimat gelmedikçe, bunların teslimini
3. Alıcı madde 12 paragraf 3 gereğince haklarını kullanarak, yükün başka bir kişiye teslimine dair emir verdikten sonra, bunların teslimini engelleyici koşullar ortaya çıktığında, alıcı gönderici imiş ve diğer kişi alıcı imiş gibi bu maddenin 1 ve 2 nci paragrafları uygulanır.

MADDE 16

1. Taşımacı talimat istemiyle yaptığı ödemelerle bu talimatı yerine getirmenin gerektirdiği ödemeleri geri alma hakkına sahiptir. Ancak, bu ödemelerin kendi kusur ve ihmali yüzünden yap­ mamış olması
2. Madde 14 paragraf I de ve madde 15 de öngörülen durumlarda taşımacı yükü onları tasar­ ruf etme hakkına sahip olan kişi hesabına derhal boşaltabilir. Bunun üzerine taşıma işi sona ermiş sayılır. Ondan sonra taşımacı malı bu hakka sahip kişi adına koruma altına alır.

 

 

Bununla beraber bunları üçüncü bir kişiye verebilir. Bu takdirde üçüncü kişinin seçiminde ted­ birli davranmak dışında hiçbir sorumluluğu kalmaz. Sevk mektubuyla ilgili ödemelerin tahakkuku devam eder.

3. Mal çabuk bozulan cinsten ise, veya durumları öyle gerektiriyor ise yahutta depolama öde­ meleri malın değeri ile uyumlu değilse taşımacı yüke tasarruf etme hakkına sahip kişiden talimat beklemeden onları satabilir. Aynca uygun bir zaman geçtikten sonra bu mallan tasarruf etme hak­ kına sahip kişiden üstesinden gelebileceği aksine bir talimat almadıkça başka durumlarda da malın satışına kalkışabilir.
4. Eğer mallar bu madde gereğince satılmış ise, satışdan elde edilen para yüke ait ödemeler çıktıktan sonra, geriye kalan kısmı bunları tasarruf etmek hakkına sahip kişiye Şayet bu öde­ meler satışdan elde edilen paradan fazla ise, taşımacı aradaki farkı tahsil etme hakkına sahiptir.
5. Satış halinde takip edilecek usul malların satıldığı yerin kanun ve geleneklerine göre sapta­

 

nır.

 

 

 

MADDE 17

1. BÖLÜM TAŞIMAONIN SORUMLULUĞU

 

1. Taşımacı, yükü teslim aldığı andan teslim edinceye kadar, bunların kısmen veya tamamen kaybından ve doğacak hasardan sorumludur.
2. Eğer kayıp, hasar veya gecikme istek sahibinin hatası veya ihmalinden, taşımacının hatasın­ dan değilde, istek sahibinin verdiği talimattan, yüke has bir kusurdan yahutta taşımacının önleme­ sine olanak bulunmayan durumlardan ileri geliyorsa, taşımacı sorumlu
3. Taşımacı taşımayı yapmak için kullandığı kusurlu taşıtları, bu taşıtı kiraladığı kişinin veya vekilinin yahutta çalışanlarının hata ve veya ihmallerinden dolayı
4. Madde 18 paragraf 2 ila 5’e uygun olmak üzere kayıp veya hasar durumları aşağıda belir­ tilen koşullardan bir veya bir kaçının doğal sonucu olan özel risklerden doğmuş ise, taşımacı so­ rumlu
5. Kullanılmasında anlaşmaya varılmış ve sevlc mektubunda açıkca belirtmiş olduğu üzere, madeni levha ile kaplanmamış açık taşıtlar kullanılması,
6. Ambalajlanmadıklan veya kötü ambalajlandıkları zaman, özellikleri gereği fire veren veya hasara uğrayan malların ambalajlanmaması veya hatalı ambalajlanmış olması,
7. Yükün gönderici, alıcı veya bunlar adına hareket eden kişiler tarafından alınması taşınma­ sı, yüklenmesi, yığılması veya boşaltılması,
8. Özellikle kırılma, paslanma, çürüme, kuruma, nonnal fire yahutta güve ve haşarettan kıs- men veya tamamen zarar görebilecek malların özelliği,
9. Sandık veya paketlerin üzerindeki marka veya numaraların yetersiz veya hatalı oluşu,
10. Canlı hayvan nakli,
11. Kayıp, hasar ve gecikmeye neden olan faktörlerden bazıları bakımından bu maddeye göre taşımacının sorumlu olmadığı hallerde, yine maddeye göre sorumlu olduğu faktörlerin kayıp, ha­ sar ve gecikmeye yaptıkları katkı oranında sorumlu olacaktır.

MADDE 18

1. Kayıp hasar ve gecikmenin madde 17 paragraf 2 de öngörülen nedenlerden birinden doğdu­ ğunu kanıtlamak taşımacıya aittir.

 

 

2. Taşımacı, durumun koşulları bakımından kayıp veya hasarın Madde l 7 paragraf 4 de öngö­ rülen özel riklerin bir veya daha fazlasına atfedilebildiğini belirlediğinde, bunların bu nedenlerden ileri geldiği kabul edilir, hak iddia eden kimse, kayıp veya zararın bu risklere kısmen veya tama­ men bağlı olmadığını kanıtlamak hakkına
3. Anormal bir noksanlık veya sandık yahutta paketlerde bir kaybolma olduğunda, kayıp veya hasarın Madde 17 paragraf 4 (a) da belirtilen durumlardan ileri geldiği varsayımına dayanan hü­ küm
4. Eğer taşıma malın sıcağa, soğuğa, ısı derecesindeki değişmelere ve rutubete karşı koruya­ cak şekilde donatılmış taşıtlarla yapılıyorsa, taşımacı Madde 17 paragraf 4 (d)’ deki avantajdan fay­ dalanmayı talep edemez. Ancak, bu tür donanım seçilmesi ve kullanılması ile ilgili olarak kendisi­ ne düşen önlemleri aldığını ve verilen özel talimata uyduğunu kanıtlarsa böyle bir istemde buluna­ bilir.
5. Taşımacı kendisine düşen bütün önlemleri aldığını ve verilen özel talimata uyduğunu kanıt­ lamadıkça madde 17 paragraf 4 (f) deki avantajdan yararlanmayı

MADDE 19

Yük kararlaştırılan zaman süresi içinde teslim edilmemiş ise veya kararlaştırılmış zaman süre­ si olmadığı hallerde, taşımanın normal süresi ve özellikle parçalı yüklerde tüm yükü bir araya ge­ tirmek için gerekli zaman, gayretli bir taşımacıya gerekli zamanı geçiyorsa teslimde gecikme var demektir.

MADDE20

1. Kararlaştırılan zaman süresinin sona ermesini kovalayan 30 gün içinde veya kararlaştırılan süresi yoksa, taşımacının yükü almasından sonra 60 gün içinde yükün teslim edilmemiş olması, bunların kaybolduğuna kesin kanıt oluşturup ve bunun üzerine hak sahibi yükü kaybolmuş varsa­ yacaktır.
2. !(aybolan eşya karşılığında tazminatını aldıktan sonra hak sahibi yazı ile başvurarak, tazmi­ natın ödenmesini takip eden yıl içinde mallar bulunduğu takdirde kendisine bilgi verilmesini iste­ Bu başvurunun alındığı kendisine yazı ile bildirilir.
3. Hak sahibi kendisine bilgi verilmesini takiben 30 gün içinde, sevk mektubunda gösterilen ücretleri ödemesi ve aynca tazminatı geri ödemesi karşılığında malın kendisine teslim edilmesini isteyebilir. Fakat madde 23 ve uygulanabildiği takdirde madde 26’da belirtilen teslimattaki gecik­ meler için tazminat istemek hakkı saklıdır.
4. Paragraf 3’de öngörülen 30 gün içinde 2 nci paragrafta belirtilen isteğin yapılmaması veya talimatın verilmemesi halinde yahutta tazminatın ödenmesinden sonra mal bir yıldan fazla zaman geçmeden bulunmadığı takdirde taşımacı bunları bulundukları ülke yasalarına göre kullanır.

MADDE21

Mal, alıcıya taşıyıcı tarafından taşıma anlaşmasına göre, “teslimdeki ödeme” tutan tahsil edil­ meksizin teslim edilmiş ise, bu durumda taşıyıcı, göndericiye karşı” teslimdeki ödeme tutarını aş­ mayacak miktarda ve alıcıya karşı dava açma hakkını kaybetmeksizin tazminat ödemekle yüküm­ lüdür.

MADDE22

1. Gönderici taşımacıya yük verdiğinde, kendisine tehlikenin gerçek özelliklerini bildirir ve gerekiyorsa alınacak önlemleri belirtir. Eğer bu bilgiler Sevk mektubuna yazılmamış ise, bu yükü

 

 

taşımanın oluşturduğu tehlikenin gerçek içeriğini taşımacının bildiğini başka yollarla kanıtlamak gönderici veya alıcıya düşer.

2. Bu maddenin 1 nci paragrafında belirtilen durumlarda taşımacının tehlikeli olduğunu bilme­ diği tehlikeli yük, taşımacı tarafından herhangi bir yerde veya zamanda boşaltılabilir veya imha edilebilir veya tazminat talep etmeksizin zararsız hale getirilebilir. Bundan başka gönderici bu çe­ şit yükün taşınmak üzere tesliminden veya taşınmasından doğacak bütün zarar ve ziyandan sorum­ ludur.

MADDE23

1. Bu anlaşmanın hükümleri gereğince bir taşıyıcı, yükün kısmen veya tamamen kaybından dolayı tazminat ödemekle sorumlu tutulduğundan, bu tazminat yükün taşınmak üzere kabul edildi­ ği yer ve zamandaki kıymetine göre hesaplanır.
2. Malın kıymeti, ticaret borsası fiyatına göre saptanır. Eğer böyle bir fiyat yoksa, geçerli pi­ yasa fiyatlarına göre bir tespit yapılır. Eğer ne ticaret borsası fiyatı ne de geçerli piyasa fiyatı mev­ cut değilse, tespit aynı cins ve kalitedeki malların normal kıymetine göre yapılır.
3. Tazminat, noksan olan brüt ağırlığın beher kilogramı için 25 frangı geçemez. Frank bir gra­ mın l 0/3 l ‘i ağırlığında safiyeti binde 900 olan altın franktır.
4. Yükün taşınması dolayısıyla ödenen taşıma ücreti, gümrük resimleri ve diğer ödemelerde, malın tamamen kaybedilmesi halinde tamamen ödenir. Kısmen kaybolma halinde ise karşılaşılan zarar oranında ödeme yapılır. Bunlar dışında başka tazminat ödenmez.

Gecikme halinde, hak sahibi zarar ve ziyanın bundan ileri geldiğini kanıtlarsa, taşımacı bu za­ rar ve ziyan için taşıma ücretini geçmemek üzere tazminat öder.

5. Madde 24 ve 26 gereğince malın değeri veya teslim süresi için ödenecek özel faiz söz ko­ nusu olduğu edilmiş ise daha yüksek tazminat

MADDE24

Gönderici anlaşmaya varılacak belirli bir ücret karşılığında, sevk mektubunda Madde 23 pa­ ragraf 3’te belirtilen sının geçen bir değer beyan edebilir. Bu takdirde, beyan edilen değer bu sını­ rın yerine geçer.

MADDE25

1. Zarar ve ziyan olayında taşımacı, yükıin madde 23 paragraf l, 2 ve 4 gereğince belirlenen değerine göre hesaplanmış kıymetten düşme karşılığı olan bedeli öder.
2. Gerçekte tazminat şu miktarları aşamaz :
3. Eğer gönderilen malın tamamı hasara uğramış ise, tamamı kaybolduğunda ödenmesi gere­ ken miktar,
4. Eğer gönderilen yükün bir kısmı hasara uğramış ise eksilen kısmı için ödenmesi gereken miktar.

MADDE26

1. Kaybolma, hasar veya kararlaştırılan zaman süresinin aşılması halinde gönderici, belirlene­ cek bu ücret ödenmesi karşılığında, teslim süresi için ödenecek özel faizin miktarını tayin eder ve bunu sevk mektubuna
2. Teslim süresi için özel bir faiz ödeneceği beyan edilmiş ise, 23, 24 ve 25 nci maddelerdde öngörülen tazminattan l\YO olarak, kanıtlanan fazla zarar ve ziyan için beyan edilen miktara kadar tazminat

 

 

MADDE27

1. Hak sahibi ödenecek tazminat için faiz isteyebilir. Yılda % 5 üzerinden hesap edilecek bu faiz, ödeme isteğinin yazılı olarak taşımacıya gönderildiği tarihten başlar. Böyle bir istekte bulun­ mamış ise, tahakkuk dava açıldığı tarihten itibaren yapılır.
2. Tazminatın hesaplanmasında asıl olan unsurlar ödemenin istendiği ülke parası ile ifade edil­ mediği zaman, söz konusu tazminatın o ülke parasına çevrilmesi, ödemenin yapılacağı gün ve yer­ de uygulanan kura göre saptanır.

MADDE28

1. Yürürlükte olan yasaya göre, bu anlaşmaya göre yapılan taşımadan oluşan zarar, ziyan ve­ ya gecikme, sözleşme dışı bir isteme yol açtığı hallerde taşımacı sorumluluğu dışında veya ödeye­ ceği tazminatı tespit yahutta sınırlayan bu anlaşma hükümlerinden yararlanabilir.
2. Madde 23’de belirtilen koşullara göre taşımacının sorumlu olduğu kişilerden birinin zarar ve ziyan veya gecikmeden dolayı, sözleşme dışı sorumluluğu söz konusu olduğu hallerde, bu kişi taşımacının sorumluluğunu dışlayan veya ödeyeceği tazminatı tespit yahutta sınırlayan anlaşma hü­ kümlerinden yararlanabilir.

MADDE29

1. Hasar, taşımacının kendi kötü hareketinden veya davaya bakan mahkemenin kararı ile iste­ yerek kötü hareket eşdeğer sayılan kusurundan ileri gelmiş ise taşımacı, sorumluluğunu dışlayan veya sınırlayan yahutta kanıt yükünü karşı tarafa yükleyen bu maddenin hükümlerinden yararlarta­ maz.
2. Bilerek kötü hareket veya kusur taşımacının vekil veya çalışanları tarafından yahutta taşı­ ma işinde kullandığı başka kişiler tarafından görevleri sırasında işlenmiş ise, aynı hüküm uygula­ nır. Bundan başka, böyle bir durumda adı geçen vekiller, çalışanlar ve diğer kişiler kişisel sorum­ lulukları yönünden 1 inci paragrafta belirtilen bu bölüm hükümlerinden yararlanamazlar.
3. BÖLÜM

İSTEM VE DAVALAR

MADDE30

1. Alıcı, taşımacı ile beraber durumlarını kontrol etmeden veya zarar ve ziyan hasarın açıkça görüldüğü hallerde teslim anında veya açıkça görülmediği hallerde teslimden yedi gtin içinde (pa­ zar gtinleri ve resmi tatiller hariç) durumu kendisine bildirmeden malı tesellüm ederse, bu husus onun yükü sevk mektubunda belirtildiği şekilde aldığına kanıt oluşturur. Açıkça göziıkmeyen zarar ve ziyan veya hasarlarda bildirme yazılı olarak yapılacaktır.
2. Mal alıcı ve taşımacı tarafından kontrol edildikten sonra, bu kontrolun sonucuna uymayan kanıtlar ancak açıkça görülmeyen zarar, ziyan ve hasarlar için kabul olunabilir. Ancak bunun için alıcının kontroldan sonra yedi gün içinde (pazar ve resmi tatil dışında) durumu yazılı olarak taşı­ macıya bildirmesi
3. Yük alıcının kullanımına verildiği tarihten sonraki 21 gün içinde durum yazılı olarak taşı­ macıyıı bildirilmemiş ise, teslimdeki gecikmeler için tazminat ödenmez.
4. Bu maddedeki zaman sürelerini hesap ederken duruma göre teslim tarihi kontrol tarihi, ve­ ya yiıkün alıcı verildiği tarih sayılmayacaktır.
5. Gerekli tetkik ve kontrolleri yapmak için taşımacı ve alıcı birbirlerine mantıksal her kolay­ lığı göstereceklerdir.

 

 

MADDE31

1. Bu anlaşmaya göre yapılan taşımalardan ortaya çıkan davalarda davacı taraflar arasında an­ laşma ile belirlenmiş, .Akit Taraf ülkeleri mahkemelerinde dava açabilir. Aynca şu ülkeler mahke­ melerinde de dava açılabilir.

1. Davanın oturduğu veya delaleti ile taşıma anlaşmasının akdedildiği esas iş yerinin, şubesi­ nin yahutta acentasının bulunduğu yerlerde,
2. Taşımacının yükü aldığı veya teslim yeri olarak gösterilen yerlerde, başka mahkemelerde dava açılamaz.
3. Bu maddenin I inci paragrafı ile ilgili olarak bir dava yine aynı paragrafa göre yetkili olan bir mahkemede görülmekte ise veya böyle bir mahkeme tarafından bir talepli ilgili olarak karar ve­ rilmiş ise, aynı nedenlerle aynı taraflar arasında yeni bir dava açılamaz. Ancak ilk davanın açıldı­ ğı ülkedeki mahkemenin karan yeni davanın açıldığı ülkede yerine getirilemiyor ise, bu hüküm uy­ gulanmaz.
4. Bir .Akit Ülkedeki bir mahkemenin 1 inci paragrafta sözü geçen bir dava ile ilgili olarak ver­ diği karar, o ülkede yerine getirilebiliyor ise ilgili ülkedeki formaliteler tamamlanır tamamlanmaz, diğer akit ülkelerin her birinde de yerine getirilebilir olacaktır. Bu formaliteler davanın yeniden gö­ rülmesine olanak sağlamaz.
5. Bu maddenin 3 üncü paragrafındaki hükümler mütenakız kararlara gıyaben verilen kararla­ ra ve mahkeme emriyle yapılan ödemelere uygulanır. Fakat ara kararlarına veya istemi tamamen veya kısmen reddedilen davacıya ödemelere ilaveten yüklenen tazminatlara
6. Bu anlaşma gereğince taşımalardan doğan davalarda, Akit ülkelerde oturan veya iş yerleri bu ülkelerde olan Akit Ülke vatandaşlarından giderlere karşılık teminat istenemez.

MADDE32

1. Bu anlaşma gereğince yapılan taşımalardan doğacak davaların bir yıl içinde açılması gere­ Ancak, bilerek kötü hareket veya mahkeme tarafından bilerek kötü hareket olarak kabul edilen kusurlarda, bu süre üç yıldır ve şu tarihlerde başlar :
2. Teslimde kısmi kayıp, hasar veya gecikmelerde, teslim tarıhinden itibaren,
3. Tam kayıplarda, kararlaştırılan zaman suresi bitiminden 30 gün sonra kararlaştırılmış za­ man süresi yoksa, yükün taşıyıcı tarafından teslim alınmasından sonraki 60’ncı günde,
4. Bütün diğer durumlarda, taşıma anlaşmalannın aktedildiği tarihlerden üç ay sonra zaman süresinin başladığı gün sayılmaz.
5. Yazılı bir istem, taşımacı bunu yazılı bildiri ile geri çevirip, ona ilişik belgeleri de iade edin­ ceye kadar zaman süresini Talebin bir kısmı kabul edildiği takdirde zaman süresi anlaşmaz­ lık konusu olan istek için tekrar devam etmeye başlar. İstemin alındığını, cevap verildiğini ve bel­ gelerin gönderildiğini kanıtlamak, bu durumlara güvenen tarafa aittir. Aynı gayeyle yapılan başka istemler için zaman süresi ertelenemez.
6. Yukandaki 2 nci paragraf hükümlerine bağlı olarak, zaman suresinin uzatılması, davaya ba­ kan mahkemenin kararına göre düzenlenir. Bu karar aynı zamanda yeniden dava açma haklarını da düzenler.
7. Zaman aşımı ile düşen dava açma hakkı, karşıt istek veya vereceğini alacağına sayışma yo­ luyla kullanılmaz.

 

-181-

 

3939                                                                                                        7.p.1993

 

MADDE33

Taşıma anlaşması, bir mahkeme heyetine yetki veren bir madde içerebilir. Ancak bu karar ha­

kimler heyetinin bu anlaşmayı uygulamasını içermelidir.

VI.BÖLOM

TAŞIMACILAR TARAFINDAN ORTAKLAŞA YAPILAN TAŞIMALARLA İLGİLİ HÜKÜMLER

MADDE34

Tek bir anlaşmayla düzenlenen taşıma, karayolu taşımacıları tarafından ortaklaşa yapıldığın­ da, tüm taşımanın yapılmasından her biri sorumludur. İkinci taşıyıcı ile onu takip eden taşımacılar, malları ve sevk mektubunu kabul etmiş olmaları dolayısıyla ve sevk mektubundaki koşullar altın­ da anlaşmaya katılmış olurlar.

MADDE35

1. Yıikü bir önceki taşımacıdan kabul eden taşımacı, kendisine imzalı ve tarihli bir makbuz ve­ rir. İsminde sevk mektubunun ikinci nüshasına yazar. Gerekirse sevk mektubu ve makbuza madde 8 paragraf 2 de anılan itiraz kaydını da
2. Ortaklaşa taşımacılar arasındaki ilişkilere madde 9 hükümleri uygulanır. MADDE36

Aynı taşıma anlaşmasına dayalı istekle ilgili olarak açılan bir davada ileri sürülen karşıt bir is­ tek veya vereceğini alacağına sayışma halleri dışında kayıp, hasar veya gecikme sorumluluğu ile ilgili davalar ancak birinci taşımacı, sonuncu taşımacı veya kayıp, hasar veya gecikmenin oluştuğu sırada taşıma işini yapmakta olan taşımacı aleyhine açılabilir. Bu taşımacılardan birkaçı aleyhine aynı zamanda dava açılması miımkimdür.

MADDE37

Bu anlaşma hükümleri gereğince tazminat ödemiş taşımacı, bu tazminat üzerinden ödediği fa­ iz ve yaptığı sarflarla birlikte tazminatı, taşımaya katılmış olanlardan şu koşullara göre geri almak hakkına sahiptir.

1. Zarar, ziyan ve hasardan sorumlu olan taşımacı ister kendisi ister başka bir taşımacı tara­

fından ödensin, tazminatı tek başına yüklenmek zorundadır.

1. Zarar, ziyan veya hasar iki veya daha çok taşımacının fiilinden ileri geldiği zaman bunlar­ dan her biri sorumluluktaki hissesi oranında bir meblağı ödeyecek, taşıma ücreti oranında sorumlu olacaktır.
2. Zarar, ziyan ve hasar için sorumluluğun hangi taşımacıya yükleneceği belirlenemez ise, taz­ mınat tutarı b) fıkrasında öngörtildüğıi ıizere bütiın taşımacılar arasında paylaştırılacaktır.

MADDE38

Taşımacılardan biri borçlarını ödeyemeyecek durumd::- ise, ödenmesi gereken tazminat payı taşıma karşılığında alacakları ücretler oranında diğer taşımacılar arasında böltiştürtilecektir.

MADDE39

1. Dava ile ilgili tebligat yapıldıktan ve kendisine savunma hakkı verildikten sonra, tazmina­ tın miktarı mahkeme kararı ile saptanmış ise 37 ve 38 inci maddeler gereğince bir istem karşısın­ da kalan taşımacı, bu istemi yapan taşımacının yaptığı ödemenin yerinde olup olmadığını tartışma konusu

 

 

2. Parasını geri almak hakkım mahkeme yoluyla elde etmek isteyen taşımacı, ilgili taşımacı­ ların birinin ikamet ettiği esas işyerinin veya şubesinin bulunduğu ülkenin yetkili mahkemesine başvurabilir. İlgili bütün taşımacılar ayın davada davalı olarak gösterilebilir.
3. 37 ve 38 nci maddelerde öngörülen davalarla ilgili olarak verilecek kararlarda madde 31 paragraf 3 ve 4 hükümleri uygulanır.
4. Taşımacılar arasındaki davalarda Madde 32 hükümleri uygulanır. Bununla beraber, zaman aşımı ya bu anlaşma gereğince ödenmesi gereken tazminatın ıniktannı tayin eden son mahkeme ka­ ran tarihinden yahutta böyle bir karar yoksa,-ödeme tarihinden itibaren başlar.

MADDE40

Taşımacılar 37 ve 38 inci maddelerde yazılanlar dışında kendi aralarında bağıtlayacağı hü­ kümler üzerinde anlaşabilirler.

VII.BÖLÜM

ANLAŞMAYA AYKIRI KOŞULLARIN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ

MADDE41

1. Madde 40 hükümleri saklı kalmak koşuluyla bu anlaşmanın hükümlerini doğrudan doğruya veya dolayısıyla ihlal eden her türlü koşul hükümsüzdür. Böyle bir koşulun hükümsüzlüğü, anlaş­ manın diğer hükümlerinin hükümsüzlüğünü
2. Özellikle, taşıyıcının lehinde sigorta tazminatı veya diğer herhangi benzer madde veya ka­ nıtlama zorunluluğunu değiştiren herhangi bir madde geçersiz ve hükümsüzdür.

VIII. BÖLÜM SON HÜKÜMLER

MADDE42

1. Bu anlaşma Avrupa İktisadi Komisyonuna üye ülkelerin imzalarına açıktır. Ayrıca Koınis­ yonun yetkilerini belirten belgenin 8 inci paragrafı gözlemci sıfatıyla komisyona kabul edilenler de anlaşmayı
2. Komisyonun yetkilerini belirten belgenin il nci paragrafı gereğince Avrupa İktisadi Komis­ yonunun bazı çalışmalarına katılan ülkelerde bu anlaşma yürürlüğe girdikten sonra katılmak sure­ tiyle Akit Taraflar
3. Anlaşma 3 l Ağustos l956 tarihine kadar imzaya açık bulundurulacaktır. (0 tarihten sonra katılmaya açık olacaktır.)
4. Bu anlaşma tasdik
5. Tasdik ve katılma. Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliğine bir belge sunmak suretiyle ya­ pılır.

MADDE43

1. Madde 42 paragraf 8’de belirtilen ülkelerden beşi veya katılma belgelerini sunduktan 90

gün sonra bu anlaşma yürürlüğe girecektir.

2. Beş ülke tasdik veya katılma belgelerini sunduktan sonra onu tasdik eden veya katılan her ülke için anlaşma, tasdik veya katılma belgesini sunduktan 90 gün sonra yürürlüğe

MADDE44

1. Her ülke, Birleşmiş Milletler Genel Sekreterine bu anlaşmadan çekildiğini haber
2. Sona erme, Genel Sekreter bunu bildiren yazıyı aldıktan 12 ay sonra hüküm ifade

 

 

MADDE45

Bu anlaşmanın yürürlüğe girmesinden sonra, sona erdirmeler sonucu Akit Tarafların sayısı beşten aşağıya düşer ise, sona erdirmelerin hüküm ifade ettiği tarihten itibaren anlaşma yürürlük­ ten kalkar.

MADDE46

1. Her ülke tasdik veya katılma belgesini sunduğu sırada veya sonra bu anlaşmanın uluslara­ rası platformda temsil ettiği bütün ülkeleri kapsadığını Birleşmiş Milletler Genel Sekreterine bildi­ rebilir. Bu bildiri Genel Sekreterlik tarafından alındıktan sonra 19’uncu günden itibaren anlaşma bildiride yazılı ülkeleri kapsayacaktır. Eğer o tarihte anlaşma yürürlüğe girmemiş ise yürürlüğe gir­ diği tarihte kapsayacaktır.
2. Yukarıdaki paragraf gereğince uluslararası platformda temsil ettiği ülkeye bu anlaşmanın temsili hususunda beyanda bulunmuş olan ülkeler 44 üncü madde hükümlerine göre bu ülke için anlaşmanın sona erdiğini ayn olarak

MADDE47

Bu anlaşmanın tefsir ve uygulaması ile ilgili olarak iki Akit Taraf arasında çıkacak ihtilaflar, müzakere veya başka bir yolla halledilmediği takdirde, ilgili Akit Taraflardan birinin istemi tizeri­ ne Uluslararası Adalet Divanına havale olunabilir.

MADDE48

1. Bu anlaşmayı imzaladığı, tasdik ettiği veya ona katıldığı sırada her Akit Taraf, kendisini an­ laşmanın 47 nci maddesiyle bağlı saymadığını bildirebilir. Böyle bir rezerv koymuş Akit Tarafa karşı, diğer Akit Taraflarda 47 nci madde ile bağlı değildirler.
2. 1 inci paragrafta öngörüldüğü şekilde rezerv koymuş olan Akit Taraflar Birleşmiş Milletler Genel Sekreterine bilgi vermek suretiyle bu rezervi kaldırabilirler.
3. Bu anlaşmaya başka bir rezerv konulmasına izin

MADDE49

1. Bu anlaşma üç yıl yürürlükte kaldıktan sonra Akit Taraflar. Birleşmiş Milletler Genel Sek­ reterliğine başvurarak, anlaşmanın gözden geçirilmesi için konferans toplanmasını isteyebilirler. Genel Sekreter bu istemi Akit Taraflara tebliğ eder ve bu tebligat tarihinden sonra dört ay içinde Akit Taraflardan en az dörtte biri evetlerini bildirdikleri takdirde Genel Sekreter tarafından bir in­ celeme konferansı toplanır.
2. Yukarıdaki paragraf gereğince bir konferans aktedildiği takdirde, Genel Sekreter bütün Akit Taraflara bir tebligat göndererek konferansta incelenmesi istenilen konuların, üç ay içinde bildir­ melerini ister. Genel Sekreter telif metinleri ile konferansın geçici gündemini konferans tarihinden en az üç ay önce Akit Taraflara gönderir.
3. Bu maddeye göre toplanan konferansa Genel sekreter 42 nci madde 1 inci paragrafında be­ lirtilen ve 42 nci madde 2 nci paragraf gereğince Akit Taraf durumuna girmiş olan bütün ülkeleri davet

MADDE50

49 uncu maddede öngörülen bildirilere ek olarak Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri, Madde 42 nci paragraf l de belirtilen ülkelere ve madde 42 nci paragraf 2 gereğince Akit Taraf durumuna girmiş olanlara aşağıdaki konularda bilgi verir.

 

 

42. madde gereğince tasdik veya katılanlar,
43. madde gereğince bu anlaşmanın yüriirlüğe giriş tarihleri
44. madde gereğince anlaşmayı sona erdirenler
45. madde gereğince bu anlaşmanın sona erdirilmesi
46. madde gereğince alınan bilgiler
47. Madde 48 paragraf 1 ve 2 gereğince alman ihbar ve bildiriler MADDE51

31 Ağustos 1956’dan sonra anlaşmanın aslı Birleşmiş Milletler Genel Sekreterine sunulacak ve o da bunun tasdikli suretlerini madde 42 1 ve 2. paragraflarda belirtilen ülkelere iletecektir.

PROTOKOLÜN İMZALANMASI

Eşyaların Karayolundan Uluslararası Nakliyatı için Mukavele Sözleşmesinı imzalama yönte­ mi hususunda, gerektiği biçimde yetkili kılınmış aşağıda imzası bulunanlar, aşağıdaki ifade ve açıklamalar konusunda anlaşmışlardır.

1. Bu Sözleşme Büyük Bıitanya Birleşik Krallığı ve Kuzey İrlanda ve İrlanda Cumhuriyeti arasındaki trafiğe uygulanmayacaktır.
2. Ad Madde 1, Paragraf 4

Aşağıda imzası bulunanlar, mobilya taşınması ve kombine taşımacılık için mukaveleler dti­ zenleyen sözleşmeleri görüşmeyi taahhüt eder.

Ki bunun kanıtı olarak gerektiği şekilde ona yetkili kılınmış aşağıda imzası bulunanlar, bu pro­ tokolu imzalamıştır.

Bugün, 1956 mayıs ayının 19 günü, Cenevre’de, İngilizce ve Fransızca dillerinde tek bir nüs­ ha olarak ve her melin eşit derecede geçerli olmak üzere düzenlenmiştir.

Ki bunun kanıtı olarak, gerektiği şekilde buna yetkili kılınmış aşağıda imzası bulunanlar bu sözleşmeyi imzalamıştır.

Bugün, 19 Mayıs 1956 günü, Cenevre’de, İngilizce ve Fransızca dillerinde tek bir nüsha ola­ rak ve her metin eşit derecede geçerli olmak üzere düzenlenmiştir.

EŞYALARIN KARAYOLUNDAN ULUSLARARASI NAKLİYATI İÇiN MUKAVELE

SÖZLEŞMESİNE (CMR) AİT PRÔTOKOL

Mevcut protokola taraf olan devletler, aynı 1.amanda, Cenevre’ de l 9 Mayıs 1956 tarihinde Malların Uluslararası Karayolu ile Taşınması ile ilgili Anlaşmaya (CMR) de taraf olan Devletler olup, bunlar aşağıdaki şekilde mutabık kalmışlardır.

MADDE!

İşbu Protokol’ün amacı için, “Anlaşma”dan kasıt, malların Uluslararası Karayolu ile taşınma­ sına dair olan anlaşma (CMR) dır.

MADDE2

Anlaşmanın 23 sayılı maddesi aşağıdaki şekilde tadil edilmiştir.

• 3 sayılı fıkra, aşağıdaki metinle değiştirilmiştir.

“3. Bununla beraber, tazminat, eksik brüt ağırlığın kilogramı başına hesabın 8,33 birimini aş­ mayacaktır.”

 

 

• Bu maddenin sonuna, aşağıdaki 7, 8 ve 9 sayılı fıkralar eklenmiş bulunmaktadır.

“7. Bu anlaşmada belirtilen hesap birimi, Uluslararası Para Fonunda tarif edildiği şekildeki Özel Çekiş Hakkı’dır. Bu anlaşmanın 3 sayılı fıkrada belirtilen meblağ, olayla ilgilenen mahkeme­ nin bulunduğu Devletin ulusal parasına, karar tarihinde veya taraflar arasında mutabık kalınan ta­ rihte cari kur değeri üzerinden tahvil edilecektir. Özel Çekiş Hakkı için uygulanacak:, Uluslararası Para Fonuna üye olan bir Devletin ulusal parasının değeri, Uluslararası Para Fonu tarafından ken­ di muamele ve işlemleri için alınan tarihte geçerli değerlendirme yöntemine uygun olarak hesap­ lanacaktır.

Ö:zel Çekiş Hakkı uygulamaları için, Uluslararası Para Fonuna üye olmayan bir Devletin ulu­ sal parasının değeri, o Devlet tarafından tayin edilecek şekle göre hesaplanacaktır.

8. Bununla beraber, Uluslararası Para Fonuna üye olmayan ve kanunları, bu maddenin 7 sayı­ lı fıkrasında belirtilen hükümlerin uygulanmasına müsait olmayan bir Devlet, CMR’nin Protokolü­ nü onaylaması veya ona dahil olması tarihinde veya bunu müteakip herhangi bir zamanda, toprak­ larında uygulanacak, bu maddenin 3 sayılı fıkrasında belirtilen yükümlülüğe ait sınırın, 25 parasal birim alacağını beyan edebilir. Bu fıkrada sözü edilen parasal birim, 900 ayar altının 10/31 gram’ına tekabül Bu fıkrada belirtilen meblağın ulusal paraya tahvili, ilgili Devletin kanun­ larına uygun şekilde yerine getirilecektir.
9. Bu maddenin 7 sayılı fıkrasının son cümlesinde belirtilen hesaplama ile bu maddenin 8 sa­ yılı fıkrasında sözü edilen tahvil, bu fıkralarda hesap birimi olarak ifade edildiği şekliyle bu mad­ denin 3 sayılı fıkrasının meblağı için, Devletin ulusal parası ü:zerinden, mümkün olduğu kadar ger­ çek değeri ifade edecek şekilde yerine CMR’ye eklenen Protokolün 3 sayılı madde­ sinde sözü edilen bir belgenin tevdi edilmesinde ve de bu maddenin 7 veya 8 sayılı fıkralarında her­ hangi bir değişikliğin yapılması halinde, Devletler, Birleşmiş Milletlerin Genel Sekreterine, duru­ ma göre maddenin 7 sayılı fıkrası uyarınca yapılan hesaplama şeklini veya bu maddenin 8 sayılı fıkrasına uygun olarak yapılan tahvil sonucu bildirecektir.

NİHAİ HÜKÜMLER

MADDE3

1. İşbu Protokol, anlaşmaya imzasını koşmuş olan veya bu anlaşmaya yeni katılan ve de Av­ rupa Ekonomik Komisyonu üyesi olan veya anılan Komisyonun referans şartlarına ait 8 sayılı fık­ ra tahtında istişari sıfatla kabul edilmiş Devletlerin imzasına açılacaktır.

2. İşbu Protokol, anlaşmaya taraf olup bu maddenin 1 sayılı fıkrasında abf yapılan Devletlerin herhangi birinin iştirakine açık
3. Anlaşmaya taraf olup, işbu komisyonun referans şartlarının 11 sayılı fıkrası uyarınca Avru­ pa Ekonomik Komisyonunun bazı faaliyetlerine iştirak eden Devletler, bu Protokole yürürlüğe gir­ mesinden sonra iştirak etmek suretiyle bu Protokolün .Akit Tarafları haline
4. İşbu Protokol, Cenevre’de 1 Eylül 1978 tarihinden 31 Ağustos 1979 tarihine kadar (bu son gün dahil olmak ü:zere), imzaya açık tutıılacakbr. Bu tarihi müteakip, bu Protokol, kablıma açık tu­ tulacaktır.
5. Bu Protokol, ilgili Devletin anlaşmayı tasdik etmesinden veya ona iştirak etmesinden son­ ra, onay işlemine tabi tutulacaktır.
6. Tasdik veya iştirak, bir belgenin Birleşmiş Milletlerin Genel sekreteri nezdinde tevdi edil­ mesiyle kesinlik kazanmış

 

 

7. Tüm Akit Taraflarla ilgili olarak işbu Protokole ait bir tadil maddesinin yürürlüğe girmesin­ den veya tümAkit Taraflarla ilgili olarak, tadilatın yürürlüğe girmesi için gerekli tüm işlemlerin ta­ mamlanmasınadan sonra, bir tasdik veya iştirak belgenin tevdi edilmesi, tadil maddesi ile değişik­ liğe uğrayan Protokol için müracaat edilmiş olarak addedilecektir.

MADDE4

1. İşbu Pratokol, bu Protokol’ün 3 sayılı maddesinin l ve 2 sayılı fıkrasında belirtilen Devlet­ lerden beşinin kendi tasdik veya iştirak belgelerini tevdi tarihini takip eden doksanıncı günde yü­ rürlüğe girmiş olacaktır.
2. Beş Devletin kendi onay veya iştirak belgelerini tevdi ettikten sonra bu Protokolü onayla­ yan veya ona iştirak eden herhangi bir Devlet için, bu Protokol, anılan Devletin kendi onay veya iştirak belgesini tevdi ettiği tarihi takip eden doksanıncı günde yürürlüğe girmiş olacaktır.

MADDE5

L Herhangi bir Akit Taraf, bu hususu Birleşmiş Milletlerin Genel Sekreterine tebliğ etmek su­ retiyle, bu Protokolü feshedebilir.

2. Bu fesih, fesih ihbarının Genel Sekreter tarafından alınması tarihinden on iki ay sonra yü­ rürlüğe
3. Anlaşmaya Taraf olmaktan çıkan herhangi bir Akit Taraf, aynı tarihte, işbu Protokole taraf olmaktan çıkacaktır.

MADDE6

İşbu Protokolün meriyete girmesinden sonra, fesihler dolayısıyla Akit Taraf adedinin beşten aşağı düşmesi halinde, bu Protokol, bu kabil fesihlerin sonuncusunun tarihinden itibaren yürürlük­ ten kalkmış olacaktır. Aynca, Anlaşmanın meriyetten kalktığı tarihten itibaren Protokol de meri­ yetten kalkmış olacaktır.

MADDE7

1. Herhangi bir Devlet, onay veya iştirak belgesini tevdi ettiğinde veya bunu müteakip her­ hangi bir zamanda, Birleşmiş Milletlerin Genel Sekreterine göndereceği bir tebliğ ile, uluslararası ilişkiler yönünden sorumlu olduğu ve de haklarında Anlaşmanın 46 sayılı Maddesi uyarınca bir be­ yanda bulunmuş olduğu ülkelerin tamamını veya bunların herhangi birini kapsayacağını beyan ede­ bilir. Bu Protokol, tebliğde belirtilen ülke ve ülkelere, bu tebliğin Genel Sekreter tarafından alın­ masının doksanıncı gününden veya bu tarihte Protokolün henüz yiırürlüğe girmemesi halinde, yü­ rürlüğe giriş tarihinden itibaren teşmiş edilmiş olacaktır.
2. Bir üstteki fıkra tahtında, işbu Protokolün uluslararası ilişkiler yönünden sorumlu olduğu herhangi bir ülkeye teşmili ile ilgili olarak beyanda bulunmuş olan herhangi bir Devlet, yukarıda­ ki 5 sayılı maddenin hükümleri uyarınca, anılan ülke ile ilgili olarak işbu Protokolü ayn olarak fes­ hedebilir.

MADDE8

İşbu Protokolün yorumlanması veya uygulanması ile ilgili olarak iki veya daha fazla Taraf ara­ sında, Tarafların müzakere yolu ile veya başka bir yoldan halletmeye muvafık olamadığı herhangi bir ihtilafın zuhuru halinde, bu ihtilaf, ilgili Akit Tarafların herhangi birinin talebi üzerine, halli için Uluslararası Adalet Mahkemesine götürülebilir.

MADDE9

1. Herhangi bir Akit Taraf, bu Protokolün imzalanması, onaylanması veya buna iştirak edil­ mesi anında, Birleşmiş Milletlerin Genel Sekreterine gönderilecek bir tebliğ marifetiyle, kendisi-

 

 

ni işbu Protokolün 8 sayılı maddesi ile bağlı telakki etmediğini beyan edebilir. Diğer .Akit Taraflar, bu kabil bir ihtirazı kayıt düşen herhangi bir Akit Tarafla ilgili olarak, bu Protokolün 8 sayılı mad­ desi ile bağlı olmayacaktır.

2. Bu maddenin I sayılı fıkrasında belirtilen beyan, Birleşmiş Milletlerin Genel Sekreterine gönderilecek bir tebliğle herhangi bir zamanda geri çekilebilir.
3. Bu Protokol için herhangi diğer bir ihtirazi kaydın düşürülmesine müsaade edilmeyecektir. MADDE 10
4. İşbu Protokolün üç yıl süre ile yürürlükte kalmasından sonra, herhangi bir Akit Taraf, Bir­ leşmiş Milletlerin Genel Sekreterine göndereceği bir tebliğ ile, bu Protokolün tekrar gözden geçi­ rilmesi amacıyla bir konferansın düzenlenmesini talep edebilir. Genel Sekreter tüm .Akit Tarafları bu talepten haberdar edecek ve Genel Sekreter tarafından yapılan tebliği takip eden dört aylık bir süre içınde, Akit Tarafların dörtte birinden az olmayan bir sayıda, bu talebe iştirak ettiğini kendi­ sine bildirmesi halinde, Genel Sekreter tarafından, işbu Protokolün gözden geçirilmesi amacıyla bir konferans düzenlenecektir.
5. Bir evvelki fıkra uyarınca bir konferansın düzenlenmesi durumunda, Genel Sekreter tüm Akit Taraflara tebliğ edecek ve üç aylık bir süre içinde Konferansın tetkik etmesini arzuladıkları önerilerini tevdi etmeye onları davet edecejs:tir. Genel Sekreter, Konferansın geçici gündemi ile bu kabil önerilerin metinlerini, Konferansın dıizenleneceği tarihten en az üç ay evvelinde tlim Akit Ta­ raflara gönderecektir. Genel Sekreter, işbu maddeye uygun olarak toplanan herhangi bir konferan­ sa , 3 sayılı maddenin l ve 2 sayılı fıkralarında belirtilen tüm Devletlerle işbu Protokolün 3 sayılı maddesinin 3 sayılı fıkrası altında Akit Taraf haline gelen Devletleri davet

MADDE 11

10 sayılı maddede öngörülen tebliğlere ilaveten, Birleşmiş Milletlerin Genel Sekreteri, işbu Protokolün 3 sayılı maddesinin 1 ve 2 sayılı fıkralarında atıf yapılan Devletleri ve bu Protokolün 3 sayılı maddesinin 3 sayılı fıkrası tahtında Akit Taraflar halinde gelen Devletleri aşağıdakilerden ha­ berdar edecektir.

• 3 sayılı madde altında yapılan onay ve iştirak işlemleri;
• 4 sayılı maddeye uygun olarak, işbu Protokolün yürürliığe giriş tarihleri;
• 2 sayılı maddenin (2) sayılı fıkrası altında alınmış olan tebliğler;
• 5 sayılı madde altında yapılan fesihler;
• 6 sayılı madde altında işbu Protokolün feshedilmesi;
• 7 sayılı madde uyarınca alınmış olan tebliğler;
• 9 sayılı maddenin I ve 2 sayılı fıkralarına uygun olarak alınmış olan beyanlar ve tebliğler. MADDE 12

31 Ağustos 1979 tarihinden sonra, işbu Protokolün aslı Birleşmiş Milletlerin Genel Sekreteri­

ne tevdi edilecek ve kendisi bu aslın tasdii< edilmiş suretlerini bu Protokolün 3 sayılı maddesinin 1, 2 ve 3 sayılı fıkralarında belirtilen Devletlerin herbirine gönderecektir.

Cenevre’ de bin dokuz yüz yetmiş sekiz yılının Temmuz ayının bu beşinci gününde, herbiri ge­ çerli olmak üzere İngilizce ve Fransızca lisanlarında tek bir nüsha halinde düzenlenmiştir.

İşbu hususun şehadeti zımnında, konu ile ilgili olarak tam yetkiye sahip olan, aşağıda imzası bulunan kişiler işbu Protokolü  adına imzalamışlardır.

 

3939                                                                                                         7.12.1993

BU KANUNA AİT TUTANAKLAR

Türkiye Büyük  Millet Meclisi

 

Cilt		Birleşim			Sayfa
11		78		198
29		68		357
45		36		172:173,269:273
		37		338,358,444:449

 

1. – Gerekçeli 249 S. Sayılı Basmayazı Türkiye Bıiyük Millet Meclisinin 36 ncı Birleşim tutanağına bağlıdır.
2. – Bu Kanunu; Turkiye Btiyük Millet Meclisınin Bayındırlık, imar, Ulaştırma ve Turizm ve Dışişleri Komisyonları goruşmuştur.

III. – Esas No. : l/397